Σκοπός του μαθήματος είναι να αποκτήσουν οι φοιτητές τις βασικές γνώσεις της χημικής σύστασης, της δομής και της λειτουργίας του κυττάρου (κυρίως του ευκαρυωτικού) και της κυτταρικής διαίρεσης, καθώς και να κατανοήσουν τους μηχανισμούς που διέπουν το κεντρικό δόγμα της Μοριακής Βιολογίας. Στόχος του μαθήματος είναι επίσης η απόκτηση δεξιοτήτων στις τεχνικές χρώσης και μικροσκοπικής παρατήρησης κυτταρικών παρασκευασμάτων, στον προσδιορισμό του αριθμού των κυττάρων σε μικροσκοπικά παρασκευάσματα, καθώς και στον προσδιορισμό της συγκέντρωσης νουκλεϊνικών οξέων.

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές/τριες αναμένεται να έχουν αποκτήσει:

Γνώση

• Να αναγνωρίζουν τη βιοποικιλότητα των ζωντανών οργανισμών και της εξέλιξής τους.
• Να διακρίνουν τις ιδιότητες των διαφόρων ζωντανών οργανισμών (προκαρυωτικοί, ευκαρυωτικοί, ιοί) όσον αφορά στην οργάνωση, τη δομή, τη λειτουργία και τη γενετική τους.
• Να αναγνωρίζουν τη χημική σύσταση των βιολογικών μακρομορίων (νουκλεϊκά οξέα, πρωτεΐνες, λιπίδια, πολυσακχαρίτες) και τη συμμετοχή τους στη δομή και οργάνωση του κυττάρου (προκαρυωτικού-ευκαρυωτικού).
• Να μπορούν να κατανοήσουν τη ροή ενέργειας στα βιολογικά συστήματα και τις βασικές αρχές του μεταβολισμού (σύνθεση και οξείδωση γλυκόζης, ένζυμα-βιοκατάλυση).
• Να διακρίνουν και να περιγράφουν την οργάνωση, τη λειτουργία και το ρόλο των διαφόρων κυτταρικών δομών του ευκαρυωτικού κυττάρου (πυρήνας, κυτταρική μεμβράνη, κυτταροπλασματικές δομές και οργανίδια).
• Να μπορούν να κατανοήσουν και να περιγράφουν τις βασικές αρχές που διέπουν τη ροή της γενετικής πληροφορίας υπό το πρίσμα του κεντρικού δόγματος της μοριακής Βιολογίας (αντιγραφή DNA-μεταγραφή-μετάφραση).
• Να προσδιορίζουν το ρόλο της κυτταρικής διαίρεσης και απόπτωσης στη διατήρηση και εξέλιξη της ζωής και της γενετικής πληροφορίας.

Δεξιότητες

• Να αναγνωρίζουν τη σχετική ορολογία και τις διεθνώς χρησιμοποιούμενες συντμήσεις στις εξετάσεις μικροσκοπικής παρατήρησης.
• Να γνωρίζουν τις βασικές αρχές και τεχνικές μικροσκοπίας
• Να κατανοήσουν τις βασικές αρχές και να εφαρμόζουν τεχνικές χρώσης και παρατήρησης κυτταρικών παρασκευασμάτων (ευκαρυωτικό-προκαρυωτικό) στο οπτικό μικροσκόπιο.
• Να εφαρμόζουν τεχνικές προσδιορισμού της συγκέντρωσης νουκλεϊνικών οξέων.
• Να υπολογίζουν τον αριθμό των κυττάρων (προκαρυωτικών-ευκαρυωτικών) σε μικροσκοπικά παρασκευάσματα.

Ικανότητες

• Να είναι σε θέση να χειριστούν με επιτυχία και ασφάλεια το οπτικό μικροσκόπιο.
• Να εξοικειωθούν με τις βασικές πρακτικές, τον εξοπλισμό και τους κανόνες λειτουργίας και ασφάλειας ενός εργαστηρίου μοριακής βιολογίας.
• Να εξοικειωθούν με τη σωστή διαχείριση και συντήρηση βιολογικών και παθολογικών υλικών.
• Να αναπτύξουν την κριτική σκέψη και ικανότητα αναγνώρισης και επίλυσης προβλημάτων, δουλεύοντας μόνοι ή σε ομάδες.

• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών.
• Αυτόνομη εργασία.
• Ομαδική εργασία.
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον.

ΘΕΩΡΙΑ

• Αρχές κυτταρικής οργάνωσης (η ποικιλότητα της ζωής, προκαρυωτικό-ευκαρυωτικό κύτταρο, ιοι, τεχνολογία κυτταρικής ανάλυσης).
• Αρχές της Μοριακής οργάνωσης (η φύση των βιομορίων, μακρομόρια και ανθρώπινο γονιδίωμα, συγκρότηση κυτταρικών δομών και οργανιδίων).
• Πλασματική μεμβράνη.
• Πυρήνας & οργάνωση χρωμοσωμάτων.
• DNA: αντιγραφή και επιδιόρθωση – Εκφραση και ρύθμιση της Γενετικής πληροφορίας.
• Κυτταροπλασματικό σύστημα μεμβρανών.
• Αυτοαναπαραγόμενα κυτταροπλασματικά οργανίδια.
• Κυτταροσκελετός – κυτταρικές κινήσεις.
• Κυτταρική αύξηση: Διαίρεση και Απόπτωση.
• Κυτταρικές αλληλεπιδράσεις.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ
Οι εργαστηριακές ασκήσεις του μαθήματος πραγματοποιούνται στο εργαστήριο Βιολογίας-Μοριακής Βιολογίας.

Εισαγωγή στην κυτταρική βιολογία. Εξοπλισμός Εργαστηρίου Βιολογίας-Μοριακής Βιολογίας. Βασικές Αρχές Εργαστηριακής Ασφάλειας και ορθή χρήση εργαστηριακού εξοπλισμού.Εισαγωγή στις μεθόδους μικροσκόπησης (οπτικό και ηλεκτρονικό μικροσκόπιο, μικροσκόπιο σάρωσης, κλπ). Παρατήρηση ζωντανών ευκαρυωτικών κυττάρων και κυτταρικών δομών στο οπτικό μικροσκόπιο (Παρατήρηση πυρήνων φυτικών κυττάρων, παρατήρηση αμυλοκόκκων μετά από χρώση με Lugol,παρατήρηση στομάτων φύλλων-καταφρακτικών κυττάρων-χλωροπλαστών,παρατήρηση πυρήνων ζωϊκών κυττάρων). Μικροσκοπική εξέταση νωπού παρασκευάσματος βακτηρίων. Τεχνικές χρώσης παρασκευασμάτων προκαρυωτικών κυττάρων. Διαδικασία χρώσης κατά Gram (ταχεία) και παρατήρηση παρασκευασμάτων Gram(-) και Gram(+) βακτηρίων. Χρώση λακτοφαινόλης και παρατήρηση παρασκευασμάτων μυκήτων. Τεχνικές μέτρησης κυττάρων (ευκαρυωτικών-προκαρυωτικών). Τεχνικές κυτταροκαλλιέργειας. Ποσοτικοποίηση DNA σε πηκτές αγαρόζης. Μεθοδολογία ασκήσεων κεντρικού δόγματος Βιολογίας (αντιγραφή-μεταγραφή-μετάφραση).

Συγγράμματα

1. Alberts B., Bray D., Hopkin K., Johnson A., Lewis J., Raff M., Roberts K., Walter P. “Albert’sEssentialCellBiology, 5th edition” («Βασικές Αρχές Κυτταρικής Βιολογίας»), Copyright © 2021 – BROKEN HILL PUBLISHERS LTD, Ανατύπωση 5ης έκδοσης 2021. Κωδικός βιβλίου στον Εύδοξο: 102069992.
2. Geoffrey M. Cooper & Robert E. Hausman. ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ: Μια Μοριακή Προσέγγιση ΕΠΙΤΟΜΗ ΕΚΔΟΣΗ. ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Ι. ΜΠΑΣΔΡΑ & ΣΙΑ Ο.Ε., 2021, 8η έκδοση. Κωδικός βιβλίου στον Εύδοξο: 102123643.

Το μάθημα αποσκοπεί να καταστήσει τους φοιτητές ικανούς να αποκτήσουν:

Α) γνώσεις

σχετικά με  τους χημικούς τύπους, τις χημικές αντιδράσεις,.

την έννοια των ρυθμιστικών διαλύμάτων και του pH

τις βασικές αρχές μεθόδων διαχωρισμού,  ποιοτικού και ποσοτικού προσδιορισμού ανόργανων και οργανικών ενώσεων (π.χ. εκχύλιση – φασματομετρία IR, NMR, φλωγοφωτομετρία) καθώς και να αποκτήσουν την ικανότητα χρήσης όλων αυτών των μεθόδων

Β) ικανότητα

παρασκευής διαλυμάτων και ρυθμιστικών διαλυμάτων

να κατανοήσουν τις οργανικές ενώσεις το φαινόμενο της ισομέρειας

να χαρακτηρίζουν τις οργανικές ενώσεις αναλογα με τις χαρακτηριστικές τους ομάδες

Γ) δεξιότητες

ως προς τη χρήση διαφόρων οργάνων

να εφαρμόζουν τις γνώσεις τους στα διαγνωστικές εξετάσεις που θα κληθούν να κάνουν στα επόμενα μαθήματα

να αναγνωρίζουν τη σχετική ονοματολογία και τις διεθνώς χρησιμοποιούμενες ονομασίες των ενώσεων

Σκοπός του μαθήματος είναι η γνώση , και η εξοικείωση των σπουδαστών με τις χημικές ενώσεις, τη δομή τους, τα βιομόρια, την παρασκευή διαλυμάτων, τις χημικές αντιδράσεις, τον προσδιορισμό χημικών σταθερών και την αναπτυξη δεξιοτήτων των σπουδαστών στη χρήση  των σκευών και των όργανων στο χώρο των εργαστηρίων καθώς και με τις τεχνικές διαχωρισμού και προσδιορισμού ουσιών.

Με την ολοκλήρωση των μαθημάτων οι φοιτητές θα είναι σε θέση να αποκτήσουν σε πολύ μεγάλο ποσοστό τη γνώση την ικανότητα και τις δεξιότητες  σχετικά με :

• Τις διαφορετικές μεθόδους διαχωρισμού ουσιών
• Την Παρασκευή διαλυμάτων και ρυθμιστικών διαλυμάτων
• Την πραγματοποίηση αντιδράσεων ανίχνευσης και ταυτοποίησης ουσιών και βιομορίων
• Την δυνατότητα απομόνωσης μιάς ουσίας
• Την δυνατότητα ονομασίας μίας οργανικής ένωσης
• Την δυνατότητα εκτέλεσης οργανικών αντιδράσεων
• Την χρήση διαφόρων σκευών και οργάνων ενός βιοχημικού εργαστηρίου

ΘΕΩΡΙΑ

Στοιχεία γενικής Χημείας: Σύγχρονη ατομική θεωρία, Ατομική δομή, Περιοδικς Πίνακας, μίγματα, διαλύματα, κολλοειδή. Χημικοί δεσμοί. Χημικές αντιδράσεις. Χημική Κινητική, Στοιχειομετρία. Οξείδωση και αναγωγή. Ηλεκτρολύτες. Βιοενεργητική,  Θερμοδυναμική, Χημική και ιοντική ισορροπία. pΗ, Υδρόλυση αλάτων, ρυθμιστικά διαλύματα.

Διαλύματα – Διαλυτότητα Συμπλοκα Θεωρία Υβριδισμού.

Στοιχεία Οργανικής Χημείας. Ισομέρειες στις οργανικές ενώσεις. Ομόλογες σειρές. Γενικές αντιδράσεις των χαρακτηριστικών ομάδων. Ονοματολογία οργανικών ενώσεων.

Κυριότερα χαρακτηριστικά ορισμένων τάξεων οργανικών ενώσεων:

Κορεσμένες και ακόρεστες οργανικές ενώσεις. Κυκλικές και αρωματικές ενώσεις, Αλκοόλες-φαινόλες, καρβονυλικές ενώσεις, Οξέα, αμίνες, εστέρες, αιθέρες.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

Οι εργαστηριακές ασκήσεις πραγματοποιούνται σε εργαστήριο.

Εισαγωγή στην Χημεία. Εξοπλισμός Εργαστηρίου Χημείας, Αρχές Εργαστηριακής Ασφάλειας, Μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για τον διαχωρισμό ουσιών. Εκχύλιση. Φυγοκέντρηση. Ανόργανες αντιδράσεις ανίχνευσης μετάλλων. Ανίχνευση αλογόνων. Ταυτοποίηση χημικών ενώσεων και στοιχείων. Παρασκευή διαλυμάτων. Παρασκευή ρυθμιστικών διαλυμάτων. Προσδιορισμός pH. Φλογοφωτομετρία. Ατομική Απορρόφηση, φασματομετρίαυπερύθρου (IR), μαγνητικού πυρηνικού συντονισμού (NMR).  Φασματοσκοπία μαζών

Συγγράμματα

-Προτεινόμενη Βιβλιογραφία : -Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

Α. Ελληνική

Χημεία – Εισαγωγικές Εννοιες, Λυμπεράκη Ευγενία, Εκδόσεις Αλτιντζη, 2009 (προτεινόμενο διδακτικό σύγγραμμα για τη θεωρία)

Χημεία – Εργαστηριακές ασκήσεις, Λυμπεράκη Ευγενία

McMurrayJohn  ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ (Ελληνική Έκδοση). Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, 2012.

RosenbergJerome L., EpsteinLawrenceM.Πανεπιστημιακή Χημεία

Β. Ξενόγλωσση

• Theodore L. Brown, H. Eugene Lemay, Bruce Edward Bursten, H. Lemay. Chemistry: The Central Science. Prentice Hall; 8 edition (1999). ISBN0-13-010310-1.
• Armstrong, James (2012). General, Organic, and Biochemistry: An Applied Approach. Brooks/Cole.

·Hill, J.W.; Petrucci, R.H.; McCreary, T.W.; Perry, S.S. (2005). General Chemistry (4th ed.). Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Prentice Hall.

Το μάθημα αποσκοπεί να καταστήσει τον φοιτητή/φοιτήτρια ικανό να:

Γνώσεις

• Γνωρίσει τις ζωοανθρωπονόσους
• Γνωρίσει τις διαγνωστικές μεθόδους οι οποίες χρησιμοποιούνται στη διάγνωση των νόσων των πειραματοζώων με έμφαση στις νέες τεχνολογίες.
• Αναγνωρίσει τη σχετική ορολογία και τις διεθνώς χρησιμοποιούμενες συντμήσεις στις νόσους και στις μεθόδους εκτροφής των ζώων εργαστηρίου
• Κατανοήσει την νομοθεσία για την προστασία των ζώων εργαστηρίου που χρησιμοποιούνται για πειραματικούς και άλλους σκοπούς,

Δεξιότητες

• Πραγματοποιήσει σύλληψη, συγκράτηση και αιμοληψία του ζώου σε περιβάλλον πειραματικού εργαστηρίου
• Έγχυση φαρμακευτικών ουσιών
• Εφαρμόσει τις αρχές προστασίας προσωπικού, πειραματοζώων και περιβάλλοντος
• Κατανοήσει ώστε να εφαρμόσει τους τρόπους αναπαραγωγής, εκτροφής, κ.λ.π. στα διαφόρα ζώα του εργαστηρίου ξεχωριστά.

Ικανότητες

• Σχεδιάσει ένα πειραματικό πρωτόκολλο
• Ικανότητα παραγωγής νέων ερευνητικών ιδεών και συνεργασίας με τα μέλη μιας ομάδας.
• Λήψη αποφάσεων
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
• Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών

• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον

1. Εγκαταστάσεις πειραματοζώων (ειδικές εγκαταστάσεις διαβίωσης, αποστείρωση, απολύμανση),
2. Αναισθησία των πειραματοζώων,  διαχείριση πόνου
3. Στοιχεία ανατομίας, φυσιολογίας, αναπαραγωγής διατροφής των πειραματοζώων (μυς, επιμυς, κόνικλος, ινδικό χοιρίδιο, σκύλος)
4. Ευθανασία των πειραματοζώων,
5. Ζωοανθρωπονόσοι,
6. Νοσολογία των πειραματοζώων και ειδικοί ιατρικοί χειρισμοί, (σύλληψη, συγκράτηση, τρόποι αιμοληψίας)
7. Στοιχεία βιολογίας, αναπαραγωγής, εκτροφής, κ.λ.π. διαφόρων ζώων εργαστηρίου ξεχωριστά.
8. Ηθική (τα 3 R)
9. Νομοθεσία για την προστασία των ζώων εργαστηρίου που χρησιμοποιούνται για πειραματικούς και άλλους σκοπούς, .

Συγγράμματα

-Προτεινόμενη Βιβλιογραφία : -Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

1. Βιβλίο [127429]: ΑΡΧΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΖΩΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ, ΠΕΤΡΟΣ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ
2. Βιβλίο [2946]: Εγχειρίδιο Μελέτης Ζώων Εργαστηρίου, Παν. Σούμπλης – Χρύσα Βογιατζάκη

Βιβλίο [2520]: ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΤΩΝ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΖΩΩΝ, L.F.M. vanZutphen, V. Baumans, A.C. Beyners

Το μάθημα αποσκοπεί να καταστήσει τους φοιτητές ικανούς να: Α) αναγνωρίσουν και να κατανοήσουν τις βασικές αρχές ασφαλούς εργαστηριακής πρακτικής Β) προσδιορίσουν και να εκτιμήσουν τις σημαντικότερες αιτίες εργασιακών ατυχημάτων Γ) αναγνωρίσουν και ταξινομήσουν τις κατηγορίες ασφαλών διαχειριστικών πρακτικών για τις κατηγορίες των κινδύνων που συναντώνται στα βιοϊατρικά εργαστήρια Δ) αξιολογούν την επάρκεια του ατομικού και εργαστηριακού εξοπλισμού Ε) σχεδιάσουν και να αναδιοργανώσουν τους χώρους εργασίας με έμφαση στις φυσικές και λειτουργικές απαιτήσεις του κάθε χώρου ΣΤ) προτείνουν και διατυπώνουν μέτρα διαχείρισης των εργαστηριακών αποβλήτων Ζ) υποστηρίζουν και παρέχουν τις Α’ Βοήθειες, εφόσον χρειαστεί στο εργαστηριακό χώρο Θ) διατυπώνουν και εφαρμόζουν βέλτιστες αρχές προστασίας, υγιεινής και ασφάλειας προσωπικού, δειγμάτων και περιβάλλοντος χώρου.

Σκοπός του μαθήματος είναι να έρθουν οιφοιτητές σε επαφή και να κατανοήσουν τις βέλτιστες πρακτικές για την ασφάλεια των βιοϊατρικών εργαστηρίων,  τον εργαστηριακό σχεδιασμό για τη λειτουργικότητα των χώρων, να κατανοήσουν την επικινδυνότητα των βιολογικών και χημικών υλικών που χρησιμοποιούνται στις καθημερινές πρακτικές. Να εφαρμόσουν τη σωστή χρήση των μέσων ατομικής προστασίας και τους τρόπους με τους οποίους οφείλουν να διατηρούν καθαρούς τους χώρους εργασίας, στη καθημερινή τους επαφή με τους εκπαιδευτικούς – ερευνητικούς χώρους του Τμήματος. Να προσδιορίσουν και να εφαρμόσουν τις μεθόδους με τις οποίες μπορούν να προσφέρουν τις βασικές πρώτες βοήθειες για την αντιμετώπιση περιστατικών σε εργαστήρια

Με την ολοκλήρωση των μαθημάτων οι φοιτητές θα είναι σε θέση να γνωρίζουν:

• Τις βασικές αρχές εργαστηριακής ασφάλειας
• Τα χαρακτηριστικά των βιολογικών, χημικών, ακτινολογικών και υπολοίπων κατηγοριών κινδύνων
• Τις μεθόδους πρόληψης και ασφαλούς διαχειριστικής πρακτικής για την κάθε κατηγορία κινδύνου
• Το ορθό σχεδιασμό εργαστηριακών χώρων για την κάλυψη των αναγκών του κάθε εργαστηρίου

· Την παροχή των βασικών Α Βοηθειών στο Εργαστήριο, για την αντιμετώπιση καταστάσεων που μπορεί να δημιουργηθούν.

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών

• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
• Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

· Σχεδιασμός και διαχείριση έργων

1. Αρχές εργαστηριακής ασφαλείας – Νομοθετικό πλαίσιο – Εργασιακά ατυχήματα – Κατηγορίες εργασιακών ατυχημάτων – Πρόληψη.
2. Βιολογική Ασφάλεια.
3. Χημική ασφάλεια.
4. Ακτινοβολία και Ασφάλεια.
5. Πυροπροστασία – Πυρασφάλεια.
6. Ηλεκτρική ασφάλεια – Φυσικοί παράγοντες.
7. Βιοτεχνολογία και Ασφάλεια.
8. Μέσα Ατομικής Προστασίας και Εργαστηριακός Εξοπλισμός Ασφάλειας.
9. Αποστείρωση – Απολύμανση Εργαστηριακών χώρων.
10. Εργαστηριακός Σχεδιασμός
11. Διαχείριση Αποβλήτων
12. Επαγγελματικές Ασθένειες.
13. Παροχή Α’ Βοηθειών στο Εργαστήριο

Συγγράμματα

-Προτεινόμενη Βιβλιογραφία : -Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

Α. Ελληνική

• Αδαμοπούλου Μ. Γ, 2010. Ασφάλεια και Υγιεινή της εργασίας στα βιο-ιατρικά εργαστήρια, Εκδόσεις Πασχαλίδη,.ISBN: 9789603999843 Κωδ. Εύδοξος [13256551]
• Νέλλας Α. Χρήστος, 2011. Ασφάλεια Εργαστηρίου, Εκδόσεις Αλτιντζή, ISBN: 978-960-9465-07-6.Κωδ. Εύδοξος [12712014]
• Παπακωνσταντίνου Κ., Μπελιάς, Χ., 2017. Εργασιακή Υγεία και Ασφάλεια & Ανθρώπινος Παράγοντας, Εκδόσεις Τσότρας Αθανάσιος,ISBN: 978-618-5309-04-6Κωδ. Εύδοξος [68405850]

Β. Ξενόγλωσση

• Kumar S, 2012. Biosafety Issues in Laboratory Research. Biosafety 1:e116. doi:10.4172/2167-0331.1000e116
• Leah Mc Ewen, Ralph Stuart, Ellen Swee, Robin Izzo, 2017. Baseline survey of academic chemical safety information practices. Journal of Chemical Health and Safety, Vol 25:3, p.6-10. https://doi.org/10.1016/j.jchas.2017.10.009
• Mohammad Mojtabaei and Mahshid Jalili, 2014. Laboratory Safety Organization. Editorial: Medical Safety & Global Health, 2014: e148 DOI: 10.4172/2167-0331.1000e148
• ·U.S. Department of Health and Human Services, 2009. Biosafety in Microbiological and Biomedical Laboratories5th Edition.HHS Publication No. (CDC) 21-1112, Atlanta GA.

Σκοπός του μαθήματος είναι οι φοιτητές να

Γνώσεις

• Να μάθουν τη δομή, τη λειτουργικότητα και το ρόλο των διαφόρων κατηγοριών βιομορίων στη δομή και τη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού.
• Να μάθουν τους τρόπους μελέτης των βιομορίων και των ιδιοτήτων τους και την αξιοποίηση των ιδιοτήτων αυτών σε μεθόδους ποιοτικού και ποσοτικού προσδιορισμού.
• Να μάθουν τη συναφή ελληνική και αγγλική ορολογία
• Να γνωρίσουν τις δυνατότητες αξιοποίηση των διεθνών βάσεων δεδομένων και ειδικών εργαλίων για την αναζήτηση πληροφορίας σχετικά με τη δομή και λειτουργικότητα βιομορίων, τη σύγκριση δομής βιομορίων, κλπ

Δεξιότητες

• Να αποκτήσουν δεξιότητα στην εφαρμογή βιοχημικών τεχνικών μελέτης ιδιοτήτων και ποιοτικού και ποσοστικού προσδιορισμού των βασικών βιομορίων (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λιπίδια, νουκλεϊνικά οξέα)
• Να αποκτήσουν δεξιότητα στην χρήση βασικών μηχανημάτων που χρησιμοποιούνται σε ποσοτικούς προσδιορισμούς όπως φωτόμετρα (απλά, μικροτιτλοδότησηςκλπ)

Ικανότητες

• Να έχουν την ικανότητα να διακρίνουν τα βασικά βιομόρια  (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λιπίδια, νουκλεϊνικά οξέα) και τις υποκατηγορίες αυτών με βάση τα δομικά χαρακτηριστικά τους.
• Να αναγνωρίζουν τα δομικά χαρακτηριστικά των βασικών βιομορίων (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λιπίδια, νουκλεϊνικά οξέα) στα οποία οφείλονται συγκεκριμένες φυσικές και χημικές ιδιότητες.
• Να εξηγούν πως οι δομικές και χημικές ιδιότητες των βιομορίων επηρεάζουν την αλληλεπίδρασή τους με άλλα βιομόρια και τον τρόπο με τον οποίο επιτελούν το βιολογικό τους έργο όπως και τις  επιπλοκές που προκύπτουν από την ύπαρξη δομικών ανωμαλιών των βιομορίων.
• Να κατανοούν την αρχή των μεθόδων προσδιορισμού και μελέτης των φυσικών και χημικών ιδιοτήτων των βασικών βιομορίων .
• Να κατανοούν τον τρόπο αξιοποίησης των φυσικών και χημικών ιδιοτήτων των βιομορίων όπως φασματοσκοπικές ιδιότητες, ισοηλεκτρικό σημείο, συμπλοκοποίηση με βιομόρια κλπ. για τον ποιοτικό και ποσοτικό προσδιορισμό των βιομορίων με παραδείγματα εφαρμογών στη διαγνωστική.
• Να συγκρίνουν και να επιλέγουν τις κατάλληλες τεχνικές κατανοώντας τις δυνατότητες και τα μειωνεκτήματά τους.
• Να είναι ικανοί να κάνουν τους απαραίτητους υπολογισμούς και προσαρμογές (αραιώσεις κλπ) προκειμένου να εφαρμόσουν την τεχνική και να πάρουν το τελικό αποτέλεσμα.
• Να επιλέγουν και να συνδυάζουν τεχνικές προκειμένου να απαντήσουν σύνθετα ερωτήματα (πχ. Για τον ποιοτικό προσδιορισμό υδατανθράκων).
• Να αξιολογούν το αποτέλεσμα εφαρμογής της τεχνικής, να κρίνουν την αξιοπιστία της, να αναγνωρίζουν πιθανά σφάλματα και να προτείνουν τον τρόπο αξιόπιστης εφαρμογής της τεχνικής.
• Να αναγνωρίζουν τις διαφορετικές δυνατότητες που προσφέρεουν διαφορετικές τεχνικές ποσοτικού προσδιορισμού ως προς την ευαισθησία, παρεμβάσεις στις δοκιμασίες κλπ,
• Να έχουν την ικανότητα να περιγράφουν την εφαρμογή μιας εργαστηριακής τεχνικής και το αποτέλεσμά της.

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών:

• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
• Λήψη αποφάσεων
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
• Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
• Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής

ΘΕΩΡΙΑ (285-1901051)

Το νερό ως διαλύτης. Σημαντικά βιομόρια του οργανισμού.  Δομή, ιδιότητες, βιολογικός ρόλος πρωτεϊνών, υδατανθράκων, λιπιδίων και νουκλεϊκών οξέων. Ένζυμα. Κατηγορίες-Ιδιότητες-Αναστολείς &ενεργοποιητές ενζύμων. Εφαρμογές ενζύμων στη διάγνωση και θεραπεία ασθενειών.  Δομή, και βιολογικός ρόλος των ορμονών. Δομή και βιολογικός ρόλος των βιταμινών. Ιόντα-ιχνοστοιχεία, αντλίες ιόντων. Ανωμαλίες δομής βιομορίων και συναφείς παθολογικές καταστάσεις.

Ειδικότερα, το μάθημα περιλαμβάνει την ανάπτυξη των εξής ενοτήτων:

• Βασική σύσταση του ανθρώπινου σώματος-Ο ρόλος του νερού ως διαλύτης-Συμπεριριφορά οξέων, βάσεων, αλάτων και μακρομοριων σε υδατικό περιβάλλον-Ρυθμιστικά διαλύματα.
• Δομικές μονάδες πρωτεϊνών:αμινοξέα – Δομή – Φυσικές και χημικές ιδιότητες – Μέθοδοι ανίχνευσης αμινοξεων. – Τροποποιημένα αμινοξέα
• Δομή πρωτεϊνών – πρωτοταγής δομή και ανώτερες διαμορφώσεις πρωτεϊνών. Πολυπρωτεϊνικάσύμπλοκα και πεμπτοταγής διαμόρφωση πρωτεϊνών. Κατηγορίες πρωτεϊνών με βάση τη δομή και τη λειτουργικότητα – ο ρόλος της μετα-μεταφραστικής τροποποίησης. Ιδιότητες πρωτεϊνών – Αξιοποίηση ιδιοτήτων πρωτεϊνών σε τεχνικές ανίχνευσης και διαχωρισμού. Διαφοροποιήσεις στη δομή πρωτεϊνών και παθολογικές καταστάσεις – παραδείγματα).
• Ένζυμα. Κατηγορίες ενζύμων. Παράγοντες που επηρεάζουν την ενζυμική δράση. Αναστολεί-ενεργοποιητές ενζύμων και εφαρμογές τους στη διάγνωση και θεραπεία.
• Υδατάνθρακες. Δομή και λειτουργικότητα μονο- και ολιγο-σακχαριτών, μοπολυσακχαριτών και ετερο-πολυσακχαριτών. Ο ρόλος της γλυκοσυλύωσης. Γλυκοπρωτεΐνες και πρωτεογλυκάνες – δομή και ρόλος. Ιδιότητες υδατανθράκων. Αξιοποίηση ιδιοτήτων υδατανθράκων στις τεχνικές προσδιορισμού.
• Λιπίδια. Κατηγορίες λιπιδίων – δομή και φυσιολογική λειτουργία. Ιδιότητες λιπιδίων και αξιοποίηση σε τεχνικές διαχωρισμού και προσδιορισμού.
• Νουκλεϊνικά οξέα. Είδη – δομή – βιολογικός ρόλος. Ιδιότητες και αξιοποίησή τους σε τεχνικές διαχωρισμού και προσδιορισμού.
• Διακυτταρική επικοινωνία. Δομή και κατηγορίες ορμονών. Μηχανισμός δράσης υδατοδιαλυτών και λιποδιαλυτών ορμονών –παραδείγματα. Ενδοκρινικό σύστημα.
• Βιταμίνες. Κατηγορίες βιταμινών, δομή και βιολογικός ρόλος.
• Ιόντα – φυσιολογικός ρόλος. Αντλίες ιόντων.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ (285-1901052)

Οργανολογία Βιοχημικού Εργαστηρίου (Είδη οργάνων, αρχή λειτουργίας και χρήσεις). Χρήση, έλεγχος και ρύθμιση μικροπιπετών.

Εισαγωγή στις βασικές εργαστηριακές τεχνικές Βιοχημικού Εργαστηρίου. Φασματοφωτομετρία. Φάσμα απορρόφησης, φθορισμός, φωσφορισμός, φωταύγεια. Φασματοσκοπία μαζών, Φλογοφωτομετρία, Νεφελομετρία, Θολερομετρία, διαθλασιμετρία.

Εργαστηριακή εφαρμογή στον προσδιορισμό βιομορίων. Μέθοδοι προσδιορισμού αμινοξέων, πρωτεϊνών, υδατανθράκων, λιπιδίων και νουκλεϊνικών οξέων. Μέθοδοι προσδιορισμού ενζύμων

Συγγράμματα

-Προτεινόμενη Βιβλιογραφία : -Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

• «ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ με αναφορές στη βιοχημική βάση παθολογικών καταστάσεων και στις αρχές βιοχημικών τεχνικώντων Χρήστου Πέτρου, Φαίδρας Ελευθερίου, UniversityStudioPress, Θεσσαλονίκη, 2007 (ΕΥΔΟΞΟΣ: Βιβλίο [17154])

«ΜΕΘΟΔΟΙ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ με παραδείγματα εφαρμογών στη Διαγνωστική, των Φαίδρας Ελευθερίου, Χρήστου Πέτρου, Ευγενίας ΛυμπεράκηUniversityStudioPress, Θεσσαλονίκη, 2010 (ΕΥΔΟΞΟΣ: Βιβλίο [17614]) και

«Εργαστηριακές Ασκήσεις Βιοχημείας των Χρήστου Πέτρου, Φαίδρας Ελευθερίου, Ευγενίας Λυμπεράκη, και Αναστασίας Ψύχα (σημειώσεις, τυπογραφείο ΑΤΕΙΘ).

“ΒΙΟCHEMISTRY” BERG M. JEREMY, TYMOCZKO L. JOHN, STRYER LUBERTΜετάφραση ΔΡΑΙΝΑΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ, ΧΑΤΖΗΛΟΥΚΑΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ, ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Κ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ, ISBN13: 9789605244233, έκδοση 2014.

Με  την  ολοκλήρωση  του  Μαθήματος   οι φοιτητές /τριες  αναμένεται  να  έχουν  αποκτήσει:

1. Γνώση

• Nα γνωρίζουν  και  να  Περιγράφουν την   Εμβρυογένεση   του  ανθρώπινου  όντος
• Να γνωρίζουν  τις  συγγενείς  ανωμαλίες  (διαμαρτίες της διάπλασης) / Σύστημα , καθώς  επίσης  και τη  συχνότητα  εμφάνισης, την  αιτιοπαθογένεια   και τις συνέπειες των  διαμαρτιών  αυτών   για τον ανθρώπινο  οργανισμό
• Να γνωρίζουν  τους   Βασικούς  Ιστούς  καθώς  και   Βασικές  Κλινικές   εκδηλώσεις  που σχετίζονται  με  την  Παθολογία  τους
• Να γνωρίζουν   τις   Τεχνικές    Παρασκευής  Ιστικών   τομών,   στο μικροτόμο  και  τον  ψυκτικό  μικροτόμο, για  παρατήρηση  στο  Οπτικό  Μικροσκόπιο
• Να Γνωρίζουν τα  μέσα  Παρατήρησης  ιστών / Κυττάρων, Οπτικό και   Ηλεκτρονικό   Μικροσκόπιο   ( Σάρρωσης  και  Διέλευσης)  καθώς  και   την   Τεχνική    Παρασκευής  ιστικών  τομών   για  Ηλεκτρονική  Μικροσκοπία
• Να  γνωρίζουν  τις  Εφαρμογές  της   Οπτικής  και  Ηλεκτρονικής  Μικροσκοπίας.

2. Δεξιότητες

• Να έχουν  Κατανοήσει  τις  βασικές  αρχές  της  Ιστολογικής  Τεχνικής
• Να έχουν  εξοικειωθεί  με  τα  Στάδια  της  Ιστολογικής  Τεχνικής                                (μακροσκοπική  εξέταση – μονιμοποίηση (μονιμοποιητικά) – σκήνωση – μικροτόμηση –  χρώση  ρουτίνας Αιματοξυλίνη/ Εωσίνη – Κάλυψη Ιστικών  τομών καθώς  και  ΜικροσκόπησηΙστικών  τομών Α/Ε στο  Οπτικό Μικροσκόπιο
• Να γνωρίζουν  σφάλματα   της   Τεχνικής  και   μεθόδους  επιδιόρθωσης  των  σφαλμάτων.

3. Ικανότητες

• Να είναι  σε  θέση   να   παρουσιάσουν  το Αντικείμενο  Απασχόλησης  και  τον    Εργαστηριακό  εξοπλισμό του Ιστολογικού  Εργαστηρίου  σε  ομάδες επισκεπτών –  μαθητών  δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
• Να αναπτύξουν   συνεργασίες  σε  ομάδες   με  σκοπό    την  παραγωγή  ερευνητικού  έργου και   εξειδικευμένων  ερευνητικών  μεθόδων  προς  όφελος  της  Ιατρικής  Επιστήμης .

Το μάθημα αποσκοπεί να καταστήσει τους φοιτητές ικανούς να:

γνωρίσουν λεπτομερώς  τις Βασικές Ιστολογικές Τεχνικές  που  εφαρμόζονται  στην Οπτική και Ηλεκτρονική Μικροσκοπία

κατανοήσουν  τα επιμέρους Στάδια και  τα  Μέσα  που  εφαρμόζονται κατά  την  Προετοιμασία των Ιστών  και  προηγούνται  της Μικροσκοπικής Παρατήρησης

συγκρίνουν  και  να  συνδυάσουν  τις  διαφορετικές  Τεχνικές  που  βασίζονται  στο  Μέσο παρατήρησης  των Ιστών (Φωτομικροσκόπιο – Ηλεκτρονικό Μικροσκόπιο Διέλευσης)

γνωρίσουν, να συνδυάσουν  και  να αξιολογήσουν Τεχνικές  ανίχνευσης και Ταυτοποίησης  κυτταρικών  μορίων σε  ιστικές  τομές

γνωρίσουν  την Ιστολογία των Βασικών  Ιστών και  να   κατανοήσουν   Κλινικές  Συσχετίσεις

γνωρίσουν  τη  διάπλαση του ανθρώπινου οργανισμού και  να συνδυάσουν  και  να εκτιμήσουν  συγγενείς  ανωμαλίες  που  προκύπτουν  από  σφάλματα  κατά  την  εμβρυογένεση.

Σκοπός του μαθήματος είναι:

Η  απόκτηση  Θεωρητικών γνώσεων όσον  αφορά τις  Τεχνικές   Παρασκευής των Ιστών για  Μικροσκοπική και Υπερμικροσκοπική μελέτη, τα μέσα Παρατήρησης των Ιστών, τις Τεχνικές ανίχνευσης  Ιστικών Μορίων. Επίσης  να αποκτήσουν  λεπτομερή  γνώση  του Κυττάρου,  των  Βασικών ιστών , της Γενικής Εμβρυολογίας και  των  Διαμαρτιών  της Διάπλασης.

Με την ολοκλήρωση των μαθημάτων οι φοιτητές θα είναι σε θέση να γνωρίζουν:

να κατανοούν, να συνδυάσουν   και  να  εφαρμόσουν  τις θεωρητικές γνώσεις που απέκτησαν   τόσο  για  να  μπορούν  να  τις  εφαρμόζουν  στα  Εργαστήρια της Γενικής /Ειδικής  Παθολογικής Ανατομικής και της Ιατρικής Κυτταρολογίας  που  ακολουθούν  στο Ε΄,ΣΤ΄και Ζ΄ εξάμηνο των Σπουδών τους, όσο  και  να  δύνανται  να  μικροσκοπούν  στο  Οπτικό  Μικροσκόπιο ιστικές  τομές  Αιματοξυλίνης/ Εωσίνης  και  Ειδικών  Ιστοχημικών Χρώσεων(PAS, Alcianblue, Gomori,ΤρίχρωμηMasson,vanGiesson).

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών

• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
• Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

ΘΕΩΡΙΑ

ΒΑΣΙΚΗ  ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ &  ΜΕΘΟΔΟΙ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΥΤΗΣ

Εισαγωγή  στην  Ιστολογία  και  στις  Βασικές  Ιστολογικές  Τεχνικές

Προετοιμασία των Ιστών για Φωτομικροσκοπία και Στάδια Παρασκευής των Ιστών: Μονιμοποίηση /Μονιμοποιητικά Υγρά (Γενικά στοιχεία – Κατηγορίες – Τρόπος δράσης) – Αφυδάτωση – Διαύγαση – Διαπότιση σε  Παραφίνη – Έγκλειση σε  Παραφίνη (Σκήνωση)  – Λήψη λεπτών  Ιστικών  τομών σε Μικροτόμο – Επίστρωση  σε  Ανικειμενοφόρες πλάκες –   Ξήρανση  σε  Κλίβανο Ξηράς  Αποστείρωσης)  – Κλινική Eφαρμογή (Τομές Κρυοστάτη – Ταχεία Βιοψία)

Ιστοχημεία: Χημική Σύσταση Ιστολογικών  Δειγμάτων – Χημική Βάση των Χρώσεων- Μέθοδοι Χρώσεων (Χρώση ρουτίνας  Αιματοξυλίνη/Εωσίνη – Ειδικές Ιστοχημικές Χρώσεις)  – Αλδεϋδομάδες  και Αντιδραστήριο Schiff – Μεταχρωμασία

Οπτική  Μικροσκοπία : Εισαγωγικά στοιχεία – Μικροσκόπιο Φωτεινού Πεδίου (Φωτομικροσκόπιο)- Φθορίζουσα Μικροσκοπία – Μικροσκόπιο Φθορισμού

Ηλεκτρονική Μικροσκοπία: Εισαγωγικά στοιχεία- Ηλεκτρονικό Μικροσκόπιο Διέλευσης – Ηλεκτρονικό Μικροσκόπιο Σάρωσης

Καλλιέργεια  Κυττάρων και  Ιστών  – Κλινική  Eφαρμογή

Ενζυμική Πέψη και  ΕνζυμικήΙστοχημεία  – Κλινική  Εφαρμογή

Ανοσοϊστοχημεία / Ανοσοκυτταροχημεία –  Μονοκλωνικά/Πολυκλωνικά Αντισώματα – Κλινική Συσχέτιση

Τεχνικές Υβριδισμού – Ιnsitu Υβριδισμός – Κλινική  Eφαρμογή

Ερμηνεία των τρισδιάστατων  δομών  XρωματισμένωνΙστικών Τομών  σε δυο  διαστάσεις  – Τεχνικά σφάλματα (Artifacts)

ΚΥΤΤΑΡΟΠΛΑΣΜΑ

Κυτταρική διαφοροποίηση – Κυτταροπλασματικάοργανύλλια (Μεμβρανώδη-Μη Μεμβρανώδη) – Έγκλειστα -Κλινική Συσχέτιση

ΠΥΡΗΝΑΣ

Συστατικά  του Πυρήνα – Κυτταρική Ανανέωση – Κυτταρικός  Κύκλος (Φάσεις/Ρύθμιση/Μίτωση-Μείωση) – Κυτταρικός Θάνατος(Νέκρωση – Απόπτωση) – Βλαστικά Κύτταρα και Αναγέννηση των Ιστών- -Κλινική Συσχέτιση

ΒΑΣΙΚΟΙ ΙΣΤΟΙ

Επιθηλιακός  Ιστός:

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα /Εξειδικεύσεις της Ελεύθερης  Επιφάνειας των Επιθηλιακών κυττάρων -Τύποι Επιθηλίων (Ταξινόμηση)  – Διεπιθηλιακή Μεταφορά – Ανανέωση Επιθηλιακών κυττάρων

Συνδετικός  Ιστός:

Κύτταρα /  Ίνες / Εξωκυττάρια Ουσία -Τύποι Συνδετικού Ιστού

Νευρικός  Ιστός:

Νευρώνες – Νευρογλοιακά κύτταρα – Νευρική Αναγέννηση

Μυϊκός  Ιστός :

Σκελετικός/ Καρδιακός / Λείος Μυς – Αναγέννηση Μυϊκού Ιστού

ΓΕΝΙΚΗ ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ

Γαμετογένεση

Από  την  Ωοθυλακιορηξία  μέχρι  την  Εμφύτευση

Δίστιβος και   Τρίστιβος   Βλαστικός Δίσκος

Πρώϊμη  και    Όψιμη Εμβρυϊκή  Περίοδος

Εμβρυϊκοί   Υμένες  και    Πλακούντας

Συγγενείς  Ανωμαλίες

Συγγράμματα

Ελληνική

Mescher A.L.  Junqueira’s Βασική Ιστολογία (6η Ελληνική Έκδοση). Εκδόσεις Π.Χ, Πασχαλίδης,2017.

RossM. H. Ιστολογία  με  Έγχρωμο  Άτλαντα (1η Ελληνική Έκδοση).Ιατρικές  Εκδόσεις  Λίτσας, 2013.

KierszenbaumA.Ιστολογία με στοιχεία Κυτταρικής Βιολογίας (1η Ελληνική Έκδοση).Εκδόσεις Π.Χ, Πασχαλίδης,2013.

GartnerL.G., HiattJ.H. Ιστολογία( 3η Έλληνική Έκδοση).

SadlerT.  Langman’s Ιατρική Εμβρυολογία (1η Ελληνική Έκδοση).Ιατρικές  Εκδόσεις  Λίτσας, 2002. Εκδόσεις Παρισιάνου,2011

Moore,Persaud,Shiota. Έγχρωμη Κλινική Εμβρυολογία (1η Ελληνική Έκδοση). ΕκδόσειςΠ.Χ, Πασχαλίδης,1997.

Ξενόγλωσση

KiernanJ. A. Histological and Histochemical Methods: Theory and Practice(5th Edition). Scion Publishing Limited, 2015.

Ovalle W. K., Nahirney P. C. Netter’s Essential Histology( 2nd Edition). Saunder’s,  2013.

Υoung B., Lowe J., Stevens A., Heath J. W. Wheater’s  Functional Histology. A Text  and Colour Atlas (5th Edition). Churchill Livingstone Elsevier,2006.

Hammersen F. Sobotta/Hammersen Histology- Color Atlas of Microscopic Anatomy. (3rd Edition). Urban&Schwarzenberg, 1985.

• Σκοπός του μαθήματος είναι να βοηθήσει του φοιτητές να γνωρίσουν και να κατανοήσουν το μεταβολισμό των βασικών βιομορίων (πρωτεϊνών, υδατανθράκων, λιπιδίων, νουκλεϊνικών οξέων) και ειδικών κατηγοριών βιομορίων (ορμονών, βιταμινών, ξενοβιωτικών), καθώς και τις επιπτώσεις τυχών διαταραχών στο δίκτυο των αντιδράσεων που συντηρούν τη ζωή με αναφορά στις σημαντικότερες παθολογικές καταστάσεις που σχετίζονται με αυτές.

  Στο εργαστηριακό κομμάτι οι φοιτητές εξασκούνται στις τεχνικές διαχωρισμού, απομόνωσης, ανίχνευσης και προσδιορισμού βιομορίων, εφαρμόζουν τεχνικές εκχύλισης, ηλεκτροφόρησης, χρωματογραφίας, υποκυτταρικήςκλασμάτωσης και ελέγχου επιτυχούς εφαρμογής της και εισάγονται στις τεχνικές κυτταροκαλλιεργειών.

  Γνώσεις

  • Ειδικότερα μαθαίνουν τα βιοχημικά μονοπάτια της διάσπασης των βιομορίων των βασικών βιομορίων ( πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λιπίδια, νουκλεϊνικά οξέα) σε μικρότερα μόρια (καταβολισμός) και τους μηχανισμούς ρύθμισης του καταβολισμού ανάλογα με τις ανάγκες του οργανισμού στα προϊόντα διάσπασης.
  • Μαθαίνουν τη συμβολή διαφόρων οργάνων όπως του στομάχου, του ήπατος, του παγκρέατος και του εντέρου στον καταβολισμό των τροφών.
  • Μαθαίνουν τους διαφορετικούς μηχανισμούς μεταβολισμού των βιομορίων των τροφών στο πεπτικό σύστημα από τον καταβολισμό των βιομορίων εντός των κυττάρων των ιστών και τα διαφορετικά ένζυμα και παράγοντες που επηρεάζουν τις διαδικασίες αυτές.
  • Επίσης μαθαίνουν τον καταβολισμό/τροποποίηση ειδικών βιομορίων όπως οι ορμόνες.
  • Μαθαίνουν τα βιοχημικά μονοπάτια βιοσύνθεσης (αναβολισμού) των βασικών βιομορίων (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λιπίδια, νουκλεϊνκά οξέα) και τους μηχανισμούς ρύθμισης του αναβολισμού όπως και τις αντιδράσεις βιοσύνθεσης ειδικών μορίων όπως ορμονών και νευροδιαβιβαστών. Επίσης, μαθαίνουν αντιδράσεις τροποποίησης βιταμινών προκειμένου να αξιοποιηθούν από τον οργανισμό.
  • Τέλος, μαθαίνουν τους κύριους και εναλλακτικούς βιοχημικούς δρόμους παραγωγής ενέργειας και τους παράγοντες ρύθμισης αυτών.
  • Στο εργαστηριακό κομμάτι μαθαίνουν τεχνικές απομόνωσης και διχωρισμούβιομορίων όπως ηλεκτροφόρηση, χρωματογραφία, εκχύλιση, κλασματική φυγοκέντρηση.
  • Τόσο στο θεωρητικό όσο και στο εργαστηριακό μέρος μαθαίνουν την ορολογία ελληνική και αγγλική.

  Δεξιότητες

  • Στα πλαίσια των εργαστηριακών ασκήσεων αποκτούν δεξιότητα στην εφαρμογή τεχνικών χρωματογραφίας, ηλεκτροφόρησης, εκχύλισης, κλασματικής φυγοκέντρησης για τον διαχωρισμό βιομορίων όπως αμινοξέων, πρωτεϊνών και λιπιδίων όπως και στον διαχωρισμό υποκυτταρικών σωματιδίων.
  • Αποκτούν δεξιότητα στην προετοιμασία των διαλυμάτων, των υλικών και των πηκτών που απαιτούν οι διάφορες τεχνικές διαχωρισμού
  • Αποκτούν δεξιότητα στη χρήση διαφόρων οργάνων που αξιοποιούνται σε τεχνικές διαχωρισμού όπως συσκευές ηλεκτροφόρησης, χρωματογραφίας, φυγόκεντρους κλπ.
  • Αποκτούν την δεξιότητα να παρουσιάζουν τις γνώσεις τους ή τα πειραματικά τους αποτελέσματα.
  • Αποκτούν δεξιότητα στην αναζήτηση βιβλιογραφίας

  Ικανότητες

  • Στα πλαίσια του θεωρητικού μέρους του μαθήματος, μελετώντας επιλεγμένα παραδείγματα, αποκτούν την ικανότητα να κατανοούν και να αναγνωρίζουν:

  α) πως οι διαταραχές του μεταβολισμού μπορούν να οδηγήσουν σε διάφορες παθολογικές καταστάσεις (βιοχημική βάση ασθενειών),

  β) η μεταβολή στη δομή, συγκέντρωση ή δραστικότητα ποιώνβιομορίων συσχετίζεται με τη συγκεκριμένη διαταραχή και κατ’επέκτασηποιάβιομόρια μπορούν να αποτελέσουν βιολογικούς δείκτες για τη διάγνωση ή φαρμακευτικούς στόχους για τη θεραπεία ασθενειών.

  • Στα πλαίσια του εργαστηριακού μέρους, αποκτούν την ικανότητα:

  να διακρίνουν τις διαφορές των τεχνικών διαχωρισμού βιομορίων ως προς τις ιδιότητες των βιομορίων στις οποίες στηρίζονται, τα είδη βιομορίων που μπορούν να διαχωρίσουν, την διαχωριστική ικανότητα και ευαισθησία, την ταχύτητα και ευκολία εφαρμογής και τον απαιτούμενο εξοπλισμό και παραδείγμα εφαρμογής τους στη διαγνωστική και την έρευνα.

  • Αποκτούν την ικανότητα να επιλέγουν τις κατάλληλες τεχνικές ανάλογα με τα μόρια που πρόκειται να διαχωριστούν και να ερμηνεύουν το αποτέλεσμα εφαρμογής των τεχνικών.
  • Αποκτούν την ικανότητα να ελέγχουν την επιτυχία των τεχνικών διαχωρισμού που εφαρμόζουν,
  • Αποκτούν την ικανότητα να ερμηνεύουν και να παρουσιάζουν τα αποτελέσματα
  • Να αναγωρίσουν παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την επιτυχή εφαρμογή της τεχνικής και την αξιοπιστία του αποτελέσματος.

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών

• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
• Λήψη αποφάσεων
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
• Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
• Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής

ΘΕΩΡΙΑ(520101)

Μεταβολισμός πρωτεϊνών, υδατανθράκων, λιπιδίων και νουκλεϊκών οξέων (Καταβολισμός βιομορίων στο πεπτικό σύστημα & ενδοκυττάριος καταβολισμός)

Βιοσύνθεση βιομορίων βασικών βιομορίων (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λιπίδια, νουκλεϊνικά οξέα (Αναβολισμός). Μηχανισμοί ρύθμισης καταβολισμού και αναβολισμού.

Βιοσύνθεση και καταβολισμός ορμονών. Διεργασίες μεταβολισμού βιταμινών. Μεταβολισμός ξενοβιωτικών.

Βιοχημικοί μηχανισμοί παραγωγής ενέργειας και αναγωγικής δύναμης.

Διαταραχές μεταβολισμού βιομορίων και συναφείς παθολογικές καταστάσεις.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ (520102)

Εισαγωγή στις μεθόδους διαχωρισμού.

Τεχνικές εκχύλισης

Τεχνικές Ηλεκτροφόρησης (χάρτου, οξικής κυτταρίνης, αγαρόζης, πολυακρυλαμιδίου)

Ειδικές συνθήκες ηλεκτροφόρησης για πρωτεΐνες και νουκλεϊνικά οξέα (απουσία και παρουσία μετουσιωτικών παραγόντων, αμφολυτώνκλπ)

Ισοηλεκτρική εστίαση, Ανοσοηλεκτροφόρηση

Διδιάστατηηλεκτροφόρηση

Ειδικές κατεργασίες δείγματος

Τεχνικές ανίχνευσης ανάλογα με το είδος των βιομορίων.

Τεχνικές Χρωματογραφίας (χάρτου, TLC, στήλης: μοριακής διήθησης, ιοντικής ανταλλαγής, αγχιστείας, προσρόφησης, κατανομής, αέρια χρωματογραφία, HPLC)

Τεχνικές ανίχνευσης ανάλογα με το είδος των βιομορίων

Εφαρμογές μεθόδων διαχωρισμού στο διαχωρισμό και απομόνωση αμινοξέων, πρωτεϊνών, ενζύμων, υδατανθράκων, λιπιδίων, νουκλεϊνικών οξέων και παραδείγματα εφαρμογών στη διαγνωστική (εργαστηριακή εφαρμογή μεθόδων διαχωρισμού και ανίχνευσης βιομορίων, χρωματογραφία TLC, χρωματογραφία στήλης ιονικής ανταλλαγής, HPLC, ηλεκτροφόρησηχάρτου, αγαρόζης και ακρυλαμιδίου).

Δομή κυττάρου και υποκυτταρικήκλασμάτωση (Εργαστηριακή εφαρμογή υποκυτταρικήςκλασμάτωσης, έλεγχος επιτυχίας της μεθόδου με προσδιορισμό της δράσης επιλεγμένων ενζύμων που εντοπίζονται σε συγκεκριμένα υποκυτταρικά οργανίδια, μελέτη υποκυτταρικών κλασμάτων). Βασικές αρχές κυτταροκαλλιεργειών (εργαστηριακή εφαρμογή ανανέωσης κυτταροκαλλιέργειας).

Συγγράμματα

-Προτεινόμενη Βιβλιογραφία : -Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

• «ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ με αναφορές στη βιοχημική βάση παθολογικών καταστάσεων και στις αρχές βιοχημικών τεχνικώντων Χρήστου Πέτρου, Φαίδρας Ελευθερίου, UniversityStudioPress, Θεσσαλονίκη, 2007 (ΕΥΔΟΞΟΣ: Βιβλίο [17154])

«ΜΕΘΟΔΟΙ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ με παραδείγματα εφαρμογών στη Διαγνωστική, των Φαίδρας Ελευθερίου, Χρήστου Πέτρου, Ευγενίας ΛυμπεράκηUniversityStudioPress, Θεσσαλονίκη, 2010 (ΕΥΔΟΞΟΣ: Βιβλίο [17614]) και

«Εργαστηριακές Ασκήσεις Βιοχημείας των Χρήστου Πέτρου, Φαίδρας Ελευθερίου, Ευγενίας Λυμπεράκη, και Αναστασίας Ψύχα (σημειώσεις, τυπογραφείο ΑΤΕΙΘ).

“ΒΙΟCHEMISTRY” BERG M. JEREMY, TYMOCZKO L. JOHN, STRYER LUBERTΜετάφραση ΔΡΑΙΝΑΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ, ΧΑΤΖΗΛΟΥΚΑΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ, ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Κ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ, ISBN13: 9789605244233, έκδοση 2014.

Σκοπός του μαθήματος. Διδακτικός στόχος του μαθήματος είναι να καταστήσει  ικανούς τους φοιτητές να κατανοήσουν τις γενικές αρχές της Γενετικής, της αναπαραγωγής και της κληρονομικότητας, της γενετικής ποικιλομορφίας και των μεταλλάξεων, καθώς και των νοσημάτων και καταστάσεων που σχετίζονται με το γονιδίωμα του ανθρώπου. Επιπρόσθετα, οι μαθησιακοί στόχοι των εργαστηριακών ασκήσεων του μαθήματος περιλαμβάνουν τη γνώση των βασικών αρχών της Γενετικής και των νόμων της κληρονομικότητας, την ανάπτυξη δεξιοτήτων στην παρατήρηση και αναγνώριση μορφολογικών χαρακτηριστικών οργανισμών-μοντέλων, καθώς και την εφαρμογή βασικών τεχνικών Μοριακής Γενετικής και Κυτταρογενετικής.

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές/τριες αναμένεται να έχουν αποκτήσει:

1. Γνώση

• Να αναγνωρίζουν και να κατανοήσoυν τις βασικές αρχές και την επιστημονική ορολογία που διέπουν την επιστήμη της Γενετικής
• Να κατανοήσουν τη χρωμοσωμική βάση της κληρονομικότητας και της διατήρησης της γενετικής πληροφορίας μέσω της μιτωτικής και μειωτικής κυτταρικής διαίρεσης
• Να αναγνωρίζουν, να εκτιμούν και να διακρίνουν το ρόλο των παραγόντων που δημιουργούν γενετική ποικιλομορφία στους οργανισμούς που αναπαράγονται αμφιγονικά
• Να γνωρίζουν τους κανόνες και τα μοντέλα της κληρονομικότητας γονιδίων και να μπορούν να τους εφαρμόζουν για την επίλυση προβλημάτων
• Να γνωρίζουν και να διακρίνουν τους μηχανισμούς μεταλλαξιγένεσης και το ρόλο αυτών στην εμφάνιση ασθενειών γενετικής αιτιολογίας
• Να γνωρίζουν και να διακρίνουν την αιτιοπαθολογία διαφόρων ασθενειών και συνδρόμων γενετικής αιτιολογίας
• Να γνωρίζουν το γενετικό υπόβαθρο των αιμοσφαιρινοπαθειών και των θαλασσαιμικών συνδρόμων, καθώς και να γνωρίζουν τις βασικές μεθόδους προσδιορισμού των αιμοσφαιρινών του ανθρώπου
• Να κατανοήσουν τη γενετική βάση του καρκίνου και των γονιδίων που σχετίζονται με την εμφάνιση διαφόρων μορφών καρκίνου

2. Δεξιότητες

• Να κατανοούν τις αρχές των εργαστηριακών μεθόδων της κυτταρογενετικής και μοριακής γενετικής
• Να εφαρμόζουν, εκτιμούν, συνδυάζουν και αξιολογούν το τεχνικό μέρος των μεθόδων κυτταρογενετικής ανάλυσης για την προγεννητική διάγνωση γενετικών ασθενειών του ανθρώπου (καρυότυπος, προσδιορισμός αριθμητικών και δομικών χρωμοσωμικών ανωμαλιών).
• Να μπορούν να διακρίνουν μορφολογικά χαρακτηριστικά οργανισμών και διαφορές του φύλου με την παρατήρηση σε στερεοσκόπιο
• Να εφαρμόζουν, εκτιμούν, συνδυάζουν και αξιολογούν το τεχνικό μέρος των μεθόδων μοριακής Γενετικής που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό σημειακών μεταλλάξεων που σχετίζονται με ασθένειες γενετικής αιτιολογίας ή/και προδιάθεση στις εν λόγω ασθένειες, στην εργαστηριακή πράξη

3. Ικανότητες

• Να είναι σε θέση να παρουσιάσουν με την χρήση νέων τεχνολογιών εργασίες-πειράματα σε ομάδες πρωτοετών φοιτητών ή σε ομάδες μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
• Να εξοικειωθούν με τους συμβολισμούς των γενεαλογικών δέντρων έτσι ώστε να μπορούν να δομήσουν το γενεαλογικό δέντρο της οικογενείας τους
• Να αναπτύξουν την κριτική σκέψη και ικανότητα αναγνώρισης και επίλυσης προβλημάτων (troubleshooting) , στην ποιοτική αξιολόγηση εργαστηριακών εξετάσεων κυτταρογενετικής ανάλυσης και εξετάσεων μοριακής γενετικής δουλεύοντας μόνοι ή σε ομάδες.

Να αποκτήσουν εξοικείωση με την παρατήρηση στο στερεοσκόπιο και τη διάκριση μορφολογικών χαρακτηριστικών οργανισμών-μοντέλων όπως π.χ. η Drosophilamelanogaster, έτσι ώστε να μπορούν να πραγματοποιήσουν επιλεκτικές διασταυρώσεις για την αξιολόγηση του τρόπου κληρονομικότητας χαρακτηριστικών.

• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
• Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

ΘΕΩΡΙΑ

Οι βασικές αρχές που διέπουν τη Γενετική και τους μηχανισμούς που συμβάλλουν στη γενετική ποικιλομορφία αποτελούν τη βασική θεματολογία του μαθήματος. Η διδακτέα ύλη του μαθήματος περιλαμβάνει:

• Ιστορική εξέλιξη της Γενετικής
• Χρωμοσωμική βάση της κληρονομικότητας
• Κυτταρική διαίρεση (Μίτωση – Μείωση)
• Το αναπαραγωγικό σύστημα – Σπερμιογένεση-Ωογένεση
• Δομή και λειτουργία χρωμοσωμάτων και γονιδίων
• Σύγχρονη τεχνολογία στη διάγνωση ασθενειών
• Κυτταρογενετική – Καρυότυπος
• Τύποι κληρονομικότητας
• Γενετική ποικιλομορφία και μεταλλάξεις
• Αιμοσφαιρίνες και αιμοσφαιρινοπάθειες
• Βιοχημική Γενετική – Ανοσογενετική
• Γενετική προέλευση χαρακτηριστικών ασθενειών
• Γενετική του καρκίνου
• Γενετική καθοδήγηση και προγεννητική διάγνωση

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

Οι εργαστηριακές ασκήσεις του μαθήματος πραγματοποιούνται στο εργαστήριο Βιολογίας-Μοριακής Βιολογίας & Γενετικής και περιλαμβάνουν:

• Εισαγωγή σε βασικούς όρους και αρχές της Γενετικής
• Μεθοδολογία και επίλυση Ασκήσεων στη Μεντελική κληρονομικότητα και τους κύριους τύπους κληρονόμησης γονιδίων
• Παρθενογένεση και Artemia (εκκόλαψη κύστεωνArtemiafranciscana και παρατήρηση ναυπλίων και ώριμων ατόμων στο στερεοσκόπιο)
• Drosophilamelanogaster (παρουσίαση του οργανισμού και στερεοσκοπική παρατήρηση ατόμων φυσικού περιβάλλοντος και διαφόρων εργαστηριακών μεταλλαγμάτων όσον αφορά στο χρώμα του σώματος, οφθαλμών, κλπ)
• Ηλεκτροφόρηση ανθρώπινων αιμοσφαιρινών ενήλικα
• Τεχνική καρυότυπου G-banding και ανάλυση με ειδικό πρόγραμμα επεξεργασίας καρυοτύπου σε Η/Υ (karyotypingsoftware)
• Απομόνωση χρωμοσωμικού DNA από ολικό αίμα ή κύτταρα παρειάς
• Αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης και επακόλουθη πέψη με ένζυμο περιορισμού (PCR-RFLP), για τον προσδιορισμό μεταλλάξεων που αφορούν παράγοντες θρομβοφιλίας
• Ηλεκτροφόρηση σε πηκτή αγαρόζης και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της μεθόδου PCR-RFLP

Συγγράμματα

Α. Ελληνική

1. Thompson & Thompson ΙΑΤΡΙΚΗΓΕΝΕΤΙΚΗ. NUSSBAUM R., McINNES R.R., WILLARD H.F. BROKEN HILL PUBLISHERS LTD, 8ηέκδ./2011. Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 13256587
2. Lewin’s ΒασικέςΑρχέςΓονιδίων. Krebs Jocelyn E., Goldstein Elliott S., Kilpatrick Stephen T. Broken Hill Publishers Ltd, 1ηέκδ./2022. Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 102070105
3. Βασικές Αρχές Γενετικής. Klug, Cummings, Spencer, Palladino. ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΕΣΕΚΔΟΣΕΙΣ Ι.ΜΠΑΣΔΡΑ & ΣΙΑ Ο.Ε. Έκδοση: 1η/2019. Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 94644420
4. ΓΕΝΕΤΙΚΗ – Από τα Γονίδια στα Γονιδιώματα. Hartwell Leland, Hood Leroy, Goldberg Michael, Reynolds Ann, Silver Lee. UTOPIA ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΠΕ.Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο:32997976
5. Γενετικές Ασθένειες. Μιχαήλ Γ. Λουκάς. ΙΩΑΝΝΗΣ Β. ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΣ, Έκδοση: 1η/2015
6. Η επιγενετική επανάσταση, ΝέσαΚάρει. ΧΑΡΙΤΟΣ ΧΡ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, Έκδοση: 1/2015
7. Η Γενετική Ιστορία της Ελλάδας, Τριανταφυλλίδης Κωνσταντίνος. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ ΙΚΕ, Έκδοση: 2/2014

Β. Ξενόγλωσση

1. Genes VIII. Benjamin Lewin. Pearson Education LTD., London, 2004

Molecular Biology of the Gene. James Watson, Tania Baker, Stephen Bell, Alexander Gann, Michael Levine, Richard Losick. Pearson, 7th Edition/2014

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές/τριες αναμένεται να έχουν αποκτήσει:

1. Γνώση

• Να αποκτήσουν γενικές γνώσεις για τα μικρόβια (μορφολογία, κατασκευή και ταξινόμηση των μικροβίων).
• Να περιγράφουν αναλυτικά την αποστείρωση, την απολύμανση, την αντισηψία και την παστερίωση.
• Να περιγράφουν μεθόδους απομόνωσης και ταυτοποίησης των μικροβίων.
• Να γνωρίσουν σε βάθος την αντίσταση στα αντιμικροβιακά φάρμακα.
• Να περιγράφουν την επίκτητη ανοσία (ενεργητική και παθητική) και τις εργαστηριακές μεθόδους ορολογικής διάγνωσης
• Να γνωρίζουν την ασφάλεια και τον εξοπλισμό του μικροβιολογικού εργαστηρίου.
• Να περιγράφουν τις χρώσεις μικροβίων και την αποστείρωση – χρήση κλιβάνων (ξηρού και υγρού τύπου).
• Να περιγράφουν  τους τρόπους  χρήση του οπτικού μικροσκοπίου.
• Να αναγνωρίζουν τη σχετική ορολογία και τις διεθνώς χρησιμοποιούμενες συντμήσεις στις ονομασίες των νόσων, εμβολίων κ.λ.π

2. Δεξιότητες

• Να εφαρμόζουν με ευχέρεια τεχνικές αποστείρωσης.
• Να εφαρμόζουν αρχές προστασίας προσωπικού και περιβάλλοντος από τα μικρόβια.
• Να εκτελούν μεθόδους μελέτης αντίστασης των μικροβίων στα αντιμικροβιακά φάρμακα.
• Να εφαρμόζουν μεθόδους απομόνωσης και ταυτοποίησης των μικροβίων.
• Να εκτελούν τις χρώσεις μικροβίων.
• Να χρησιμοποιούν ευχερώς το οπτικό μικροσκόπιο.

3. Ικανότητες

• Να εκτιμούν την σωστή εκτέλεση των τεχνικών αντιβιογράμματος, ταυτοποίησης και χρώσης μικροβίων.
• Να είναι σε θέση να παρουσιάσουν με την χρήση νέων τεχνολογιών εργασίες-πειράματα σε ομάδες πρωτοετών φοιτητών ή σε ομάδες μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
• Να αναπτύξουν την κριτική σκέψη και ικανότητα αναγνώρισης προβλημάτων επίκτητης ανοσίας (ενεργητική και παθητική) και προβλημάτων κατά την εφαρμογή τεχνικών για τις εργαστηριακές μεθόδους ορολογικής διάγνωσης, δουλεύοντας μόνοι ή σε ομάδες.

Να είναι σε θέση να συλλέγουν, να συνθέτουν, να αναλύουν, πληροφορίες, ιδέες, προβλήματα σχετικά με την ανοσία, τα εμβόλια, τα αντιμικροβιακά φάρμακα και την ταυτοποίηση των μικροβίων με σκοπό την παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών.

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών

• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
• Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

ΘΕΩΡΙΑ

• Ταξινόμηση των μικροοργανισμών.
• Μορφολογία-κατασκευή-ταξινόμηση- γενετική των μικροβίων.
• Χημειοθεραπευτικά- Αντιβιοτικά.
• Αντίσταση στα αντιμικροβιακά φάρμακα.
• Αποστείρωση-Απολύμανση-Αντισηψία-Παστερίωση.
• Τρόποι αποστείρωσης.
• Μέθοδοι εξέτασης, καλλιέργειας, απομόνωσης και ταυτοποίησης των μικροβίων.
• Επίκτητη ανοσία (ενεργητική και παθητική).
• Εργαστηριακές μέθοδοι ορολογικής διάγνωσης.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

Οι εργαστηριακές ασκήσεις πραγματοποιούνται σε εργαστήριο.

• Χρώσεις Μικροβίων.
• Αποστείρωση – χρήση κλιβάνων (ξηρού και υγρού τύπου)
• Μέθοδοι απομόνωσης και ταυτοποίησης των μικροβίων.
• Περιγραφή και χρήση οπτικού μικροσκοπίου.
• Αντίσταση στα αντιμικροβιακά φάρμακα.
• Επίκτητη ανοσία (ενεργητική ανοσία, παθητική ανοσία).

Συγγράμματα

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία : -Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

Α. Ελληνική

• Παπαπαναγιώτου Ι., Κυριαζοπούλου-Δαλαϊνα Β. Εισαγωγή στην Ιατρική Μικροβιολογία, Ιολογία και Ανοσολογία. Εκδόσεις UniversityStudioPress.Θεσσαλονίκη, 2005.
• Χατζηδημητρίου Μ. Αντοχή Εντεροβακτηριακών στα β-λακταμικά. Αφοί Κυριακίδη, 2017
• ΤortoraJ.G., FunkeR.B., CaseL.Chr. Εισαγωγή στην Μικροβιολογία. 2η ελληνική έκδοση. Γενική Επιμέλεια ΤσακρήςA. BrokenHillPublishersLTD. Εκδόσεις Πασχαλίδης Π.Χ., 2017.
• MurrayP, RosenthalK, PfeallerM. Ιατρική Μικροβιολογία.(Ελληνική Έκδοση. Επιμέλεια Τσακρής Α.). Εκδόσεις Παρισιάνου. Αθήνα, 2012.
• GreenwoodD, SlackR, PeuthererJ, BarerM. Ιατρική Μικροβιολογία. (Ελληνική Έκδοση, Γενική Επιμέλεια Τσακρής Α.).BrokenHillPublishersLTD. Εκδόσεις Πασχαλίδης Π.Χ., Αθήνα, 2011.
• Ανδρεάδης Γ. Σημειώσεις Εργαστηρίου Γενικής Μικροβιολογίας. Ηλεκτρονικό σύστημα ΑΤΕΙΘ
• Πόγγας Νικόλαος, Χαρβάλου Αικατερίνη. Ιατρική Μικροβιολογία. Εκδόσεις ΟΔΥΣΣΕΑΣ, 2011.
• ΜέληΔΕΠ των Εργαστηρίων Μικροβιολογίας του ΑΠΘ. Εγχειρίδιο κλινικής μικροβιολογίας. Εκδόσεις UniversityStudioPress.Θεσσαλονίκη,2018.

Β. Ξενόγλωσση

• MurrayP, RosenthalK, PfeallerM. Medical Microbiology. 7 editionElsevier 2012.
• Mark Gladwin, William Trattler, C.Scott Mahan. Clinical Microbiology Made Ridiculously Simple. 6 edition. Medmaster 2014.
• Warren Levinson. Review of Medical Microbiology and Immunology. 13 edition. LangeMedicalBooks. 2014.
• Συναφή επιστημονικά περιοδικά.

Συναφείς επιστημονικές δικτυακές πηγές.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής/τρια θα είναι σε θέση να:

Γνώσεις

• Γνωρίζει και κατανοεί την δομή των οργάνων του ανθρωπίνου σώματος καθώς και τις τοπογραφικές και λειτουργικές σχέσεις τους
• Γνωρίζει και κατανοεί την δομή και μορφολογία των οργάνων του μυοσκελετικού συστήματος (οστά, αρθρώσεις, μύες) καθώς και τις τοπογραφικές και λειτουργικές σχέσεις μεταξύ αυτών.

Δεξιότητες

• Αναγνωρίζει, να διακρίνει και να περιγράφει τη θέση και τη μορφή βασικών ανατομικών δομών, οργάνων και συστημάτων του ανθρώπου
• Προβαίνει στην αναγνώριση, επισήμανση και κλινική εκτίμηση των ανατομικών αυτών περιοχών.
• Έχει μια καλή γνώση της ιατρικής ορολογίας σχετικά με την ανατομία του ανθρωπίνου σώματος

Ικανότητες

• Ικανότητα σύνδεσης των γνώσεων ανατομίας με τη φυσιολογία και της λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος
• Αναζήτηση ατλάντων ανατομίας και ανατομικών παρασκευασμάτων σε ειδικές βάσεις δεδομένων του διαδικτύου

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών

Αυτόνομη εργασία

Ομαδική εργασία

Εργασία σε διεθνές περιβάλλον

Συγγράμματα

1. Βιβλίο [22767962]: Κλινική Ανατομία 2η έκδοση, Moore K.L.
2. Βιβλίο [77108616]: Ανατομική του Ανθρώπου 2η έκδοση, Καραπάντζος Ηλίας, Καραπάντζου Χρυσάνθη

Σκοπός του μαθήματος είναι αποκτήσουν οι φοιτητές:

-Γνώσεις

τις απαιτούμενες θεωρητικές και τεχνικές γνώσεις πάνω στην ιατρική φυσική και συγκεκριμένα πάνω στις διαφορετικές διαγνωστικές τεχνικές που βασίζονται στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία αλλά και στον μαγνητισμό, τον ηλεκτρισμό, την οπτική, την μηχανική. Επίσης οι φοιτητές θα αποκτήσουν την ικανότητα να μπορούν να χρησιμοποιούν διαφορετικές διαγνωστικές ή θεραπευτικές τεχνικές που βασίζονται στην ιατρική Φυσική

-Ικανότητα

εκτίμησης και εφαρμογής των ακτινοβολιών στη διάγνωση και τη θεραπεία ασθενειών

χρήσης θερμότητας και ενλεργειας στη διάγνωση και θεραπεία νοσημάτων

– Δεξιότητες

Να εφαρμόζουν στην καθημερινή πρακτική τις νέες τεχνολογίες ως προς τη διάγνωση και θεραπεία ασθενειών

Στόχος του μαθήματος είναι:

Η κατανόηση και η γνώση του φάσματος των ηλεκτρομαγνητικών ακτινοβολιών και της ραδιενέργειας.

Η γνώση και η εφαρμογή της ραδιενέργειας σε διάφορες τεχνικές μελέτης βιομορίων.

Η γνώση της ακτινοπροστασίας του ασθενούς του τεχνικού αλλά και του κοινού ανθρώπου.

Η εφαρμογή του ηλεκτρισμού και του μαγνητισμού στη διάγνωση και θεραπεία νοσημάτων.

Η γνώση και κατανόηση της οπτικής και η εφαρμογές στον ανθρώπινο οργανισμό

Η γνώση σχετικά με τη χρήση του ηλεκτρομαγνηστισμού σε διαγνωστικές τεχνικές

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών

• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
• Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

ΘΕΩΡΙΑ:

Φυσικές αρχές ακτινοδιαγνωστικής. Φυσικές αρχές ακτινοθεραπείας. Φυσικές αρχές και εφαρμογές πυρηνικής ιατρικής. Βιολογικές επιδράσεις της ιοντίζουσας ακτινοβολίας. Στοιχεία ακτινοπροστασίας. Βασικές αρχές πυρηνικής ιατρικής. Εφαρμογές στην αιματολογία, στη γαστρεντερολογία, στην ενδοκρινολογία, στο ερειστικό σύστημα, στη νευρολογία, στην οφθαλμολογία, στη νεφρολογία – ουρολογία, στην ωτορινολαρυγγολογία, στο αναπνευστικό σύστημα, στην καρδιολογία. Ραδιοανοσολογικές και ραδιοανοσομετρικές εξετάσεις (RIA και IRMA). Στοιχεία πυρηνικής φυσικής. Δοσιμετρία. Βιολογικές δράσεις ακτινοβολιών. Βασικές αρχές διαγνωστικών μεθόδων με ραδιενεργό ιχνηθέτη. Γενικές οδηγίες για ένα εργαστήριο πυρηνικής ιατρικής. Μέτρηση ακτινοβολιών – μετρήσεις δειγμάτων. Ανιχνευτές πυρηνικών ακτινοβολιών – μέτρηση του φάσματος της γ-ακτινοβολίας. Σπινθηρογράφος. γ-Κάμερα. Τομογραφική κάμερα – SPET. Κάμερα PET. Προέλευση και παρασκευή ραδιενεργών νουκλιδίων. Ραδιοφάρμακα.Στοιχεία ακτινοβιολογίας, ακτινοπροστασίας, Εφαρμογές ενεργειας, θερμότητας, ηλεκτρισμού, μαγνητισμού, υπερήχων, οπτικής, ακουστικής. Βασικές αρχές ροής υγρών, αερίων και εφαρμογές στη νουροδυναμική, στην αιμοδυναμική,

Συγγράμματα

Α. Ελληνική

1. «Φυσική ΙΙ», Βοσνιάκος Φ (ΕΥΔΟΞΟΣ: Βιβλίο [18548881]).
2. Επίτομη ιατρική φυσική, 2012, Ψαρράκος Κυριάκος, Μολυβδά – Αθανασοπούλου Ελισάβετ, Γκοτζαμάνη – Ψαρράκου Άννα, ΣιούνταςΑναστάσιοΔιαθέτης (Εκδότης): UniversityStudioPress Α.Ε.

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές/τριες αναμένεται να έχουν αποκτήσει:

1. Γνώση

• Αναγνωρίζουν τα ηθικά προβλήματα που προκύπτουν στις εφαρμογές των Επιστημών Υγείας και της Βιολογίας.
• Αντιλαμβάνονται την ηθική διάσταση θεμάτων  που σχετίζονται με τις Επιστήμες Υγείας .

2. Δεξιότητες

• Μαθαίνουν να χρησιμοποιούν τις αρχές της Βιοηθικής κατά την εκπόνηση ερευνητικών μελετών.
• Αξιολογούν τις πιθανές αυθαιρεσίες κατά τις εφαρμογές των Βιολογικών Επιστημών
• Είναι σε θέση να εφαρμόζουν ειδικά θέματα ηθικής στην επιστημονική έρευνα.

3. Ικανότητες

• Να αναπτύσσουν την κριτική σκέψη και την ικανότητα αναγνώρισης και επίλυσης βιοηθικών ζητημάτων
• Να παρέχουν συμβουλές για την αντιμετώπιση βιοηθικών προβληματισμών.
• Να είναι σε θέση να συνεισφέρουν στη συλλογή, σύνθεση , ανάλυση  πληροφοριών, ιδεών  και λύσεων σε  βιοηθικά ζητήματα που ενδέχεται  να προκύψουν στο μέλλον από νέες μεθόδους και πρακτικές στη Βιοτεχνολογία και στις Επιστήμες Υγείας.

Ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών

Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας

Άσκηση κριτικής

Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Βιοηθικά προβλήματα από τις εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στα φυτά.

Βιοηθικά προβλήματα από τις εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στα ζώα

Βιοηθικά προβλήματα από τις εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στον άνθρωπο

Χαρτογράφηση του ανθρώπινου γονιδιώματος

Γενετικός έλεγχος

Γονιδιακή παρέμβαση

Γονιδιακή θεραπεία.

Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή

Κλωνοποίηση.

Μεταμοσχεύσεις οργάνων.

Ευθανασία.

Συγγράμματα

Σκοπός και Στόχοι Μαθήματος

Το Μάθημα περιλαμβάνει βασικές γνώσεις βιοπληροφορικής και αξιοποίησης διαδυκτιακώνβάσων δεδομένων δομής και αλληλουχίας πρωτεϊνών, νουκλεϊνικών οξέων, βιολογικής δράσης βιομορίωνκλπ

Σκοπός του μαθήματος είναι ο φοιτητής να γνωρίσει τις γενικές και ειδικές βάσεις δεδομένων που υπάρχουν με δυνατότητα εφαρμογής στις Βιοϊατρικές Επιστήμες και τα online εργαλεία επεξεργασίας δεδομένων που υπάρχουν και να μάθει να χρησιμοποιεί τα σημαντικότερα από αυτά.

Επίσης, τo μάθημα ασχολείται με τον τομέα της υγείας και τις νέες τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ). Γίνεται εκτενής αναφορά τόσο στη χρήση των ΤΠΕ για τη βελτίωση των υπηρεσιών υγείας και της φροντίδας του ασθενή, όσο και των μεθόδων εξοικονόμησης πόρων και αύξησης της παραγωγικότητας μέσω των ΤΠΕ. Επιχειρείται μια περιγραφή των εξελίξεων που συμβαίνουν στο χώρο των ΤΠΕ και που επηρεάζουν τον τομέα της υγείας, όπως εφαρμογές τηλεϊατρικής, μηχανογράφηση νοσοκομείων, συστήματα αυτόματης γνωμάτευσης και υποβοήθησης της γνωμάτευσης.

Με το πέρας του μαθήματος ο φοιτητής θα:

Γνώσεις

Γνωρίζει διαθέιμες βάσεις δεδομένων δομής πρωτεϊνών και νουκλεϊνικών οξέων και εργαλεία αξιοποίησής τους. Βάσεις δεδομένων βιολογικής δράσης μορίων και δυνατότητες αξιοποίησής τους. Διαδυκτιακά προγράμματα πρόβλεψης αλληλεπίδρασης βιομορίων κλπ.

Επίσης, με το πέρας του μαθήματος ο φοιτητής θα:

έχει αποκομίσει μια ευρεία εικόνα σχετικά με την επίδραση των νέων τεχνολογιών στον τομέα της υγείας γνωρίζει πολλές από τις εφαρμογές και τις λύσεις που προσφέρονται

είναι σε θέση να αναγνωρίζει τους βασικότερους τεχνολογικούς όρους στην υγεία

αντιλαμβάνεται την προσφορά των νέων τεχνολογιών στη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών υγείας

Δεξιότητες

Ειδικότερα για μια πρωτεΐνη θα μπορεί :

α) Nα βρει την αμινοξική ακολουθία χρησιμοποιώντας την PubMedprotein ή την Uniprot

β) Να βρει την τριτοταγή διαμόρφωση ( 3D δομής) της πρωτεΐνης μέσω της PubMedstructure

γ) Να συγκρίνει την αμινοξική ακολουθία της πρωτεΐνης με την αμινοξική ακολουθία άλλων πρωτεϊνών μέσω του BLASTp (NCBI) ή του Uniprot BLAST (SIB)

δ) Να συγκρίνει την τρισδιάστατης δομής της πρωτεΐνης με την τρισδιάστατη δομή μιας άλλης πρωτεΐνης μέσω του RCSB proteinalignmenttool.

ε) Να βρεί για αυτή την πρωτεΐνη την αλληλουχία νουκλεοτιδίων του γονιδίου / mRNA.

Στ) Να συγκρίνει την αλληλουχία DNA με άλλες αλληλουχίες (π.χ. BLAST) για να βρεί αλληλουχίες που εμφανίζουν ομοιότητα.

ζ) Να αξιοποιεί την βάση PubMedgene (NCBI)

για να βρει:

Συνώνυμα της πρωτεΐνης αν υπάρχουν

Σε ποιο χρωμόσωμα βρίσκεται το γονίδιο (genomiccontext)

Σε ποιους ιστούς εκφράζεται; (expression)

Τρείς αναφορές στην λειτουργικότητα της πρωτεΐνης (GeneReferencesintoFunctions)

Τρία βιομόρια με τα οποία αλληλεπιδρά  (Interactions)

Στοιχεία για την υποκυτταρική κατανομή του μορίου (localization / component)

Μία πάθηση με την οποία σχετίζεται (αν υπάρχει) (Human ProteinRefferenceDataBase/Diseases)

η) Να αναζητά στοιχεία γλυκοσυλύωσης μέσω των βάσεων Uniprot και τις συνδεδεμένες βάσεις Glyconnect κλπ.

θ)Επίσης ο φοιτητής θα μπορεί να βρει πληροφορίες για ένα ένζυμο χρησιμοποιώντας την εφαρμογή ΕΝΖΥΜΕ της ExPASy και τις βάσεις BRENDA και PROSITE.

Χρησιμοποιώντας την BRENDA θα μπορεί να απαντήσει τα ερωτήματα:

–    Ποιος είναι ο κωδικός EC του ενζύμου

–  Με ποια ονόματα ή συντομογραφίες είναι γνωστό; (SΥNONYMS)

–  Ποια αντίδραση/εις καταλύει; (REACTION)

–   Να βρεί τα μεταβολικά μονοπάτια στα οποία συμμετέχει (PATHWAYS)

–  Να βρει τα υποστρώματα του ενζύμου

–  Να βρει τους οργανισμούς στους οποίους έχει αναφερθεί η ύπαρξή του ενζύμου

–   το συνένζυμο που χρησιμοποιεί αν υπάρχει

–   Αν ενεργοποιείται από μεταλλικά ιόντακαιποιά

–   Τους αναστολείς και ενεργοποιητές του ενζύμου αν υπάρχουν

–  Ασθένειες που συνδέονται με το ένζυμο

– Την Km του ενζύμου για κάθε υπόστρωμα και το βέλτιστο pH δράσης

– Την αντοχή στη θερμοκρασία

-Τους ιστούς στους οποίους ανιχνεύτηκε το ένζυμο

–    την υποκυτταρική κατανομή του ενζύμου

– Τις εφαρμογές του ενζύμου.

Οι φοιτητές μαθαίνουν να χρησιμοποιούν εργαλεία πρόβλεψης για να κάνουν:

ι) Πρόβλεψη θέσεων γλυκοσυλύωσης και δομής γλυκοσυλυωμένης πρωτεΐνης μέσω των online Προγραμμάτων ΝetNGlyc 1.0, GlyProt κλπ.

κ) Πρόβλεψη αλληλεπίδρασης πρωτεϊνών

λ) Πρόβλεψη τρισδιάστατης δομής από την αμινοξική ακολουθία μέσω του PredictProtein Swiss Model.

μ) Πρόβλεψη βιολογικής δράσης ένωσης με online προγράμματα σύγκρισης δομής με τη δομή μορίων γνωστής βιολογικής δράσης π.χ. PASS

ν) Πρόβλεψη βιολογικής δράσης π.χ. αναστολής ενζύμου με χρήση προγραμμάτων πρόβλεψης δημιουργίας σταθερού συμπλόκου (Docking).

ξ) Πρόβλεψη οξείας τοξικότητας και οικοτοξικότητας με online προγράμματα σύγκρισης δομής με τη δομή μορίων γνωστής τοξικότητας όπως το PASS-GUSAR.

Ικανότητες

Ο φοιτητής στο τέλος του μαθήματος θα πρέπει να κατανοεί πως οι διάφορες διαθέσιμες βάσεις δεδομένων και εργαλεία μπορούν να αξιοποιηθούν για την απάντηση ερωτημάτων στον Τομέα της Βιοϊατρικής.

Επίσης ο φοιτητής στο τέλος του μαθήματος θα πρέπει να κατανοεί πώς οι τεχνολογικές εξελίξεις μπορούν να βοηθήσουν τους εργαζόμενους του χώρου

αναγνωρίζει τα οφέλη από την «εκμετάλλευση» της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών στο χώρο της υγείας

κατανοεί τα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει σε επίπεδο χρηστών

κατανοεί τα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει ο επιστήμονας πληροφορικής που σχεδιάζει ένα σύστημα ιατρικής πληροφορικής

θα είναι οικείος και ενήμερος για τις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα της ιατρικής πληροφορικής

θα μπορεί να συμμετέχει ενεργά στην ευρύτερη ομάδα υποστήριξης θεμάτων ιατρικής πληροφορικής

θα έχει αποκομίσει μια ολοκληρωμένη εικόνα των θεμάτων που άπτονται στο αντικείμενο της ιατρικής πληροφορικής και της γενικότερης ηλεκτρονικής υγείας

θα είναι ενήμερος για την παρούσα κατάσταση σε παγκόσμιο επίπεδο και τις εξελίξεις που διαδραματίζονται στα θέματα της ιατρικής πληροφορικής.

θα γνωρίζει που οδηγούνται οι έρευνες και τι αναμένεται στο εγγύς μέλλον σε σχέση με τον τομέα της υγείας και τις νέες τεχνολογίες τόσο σε επίπεδο ασθενή όσο και σε επίπεδο επαγγελματία υγείας.

Τέλος θα μάθει να αξιοποιεί βασικές εφαρμογές των windows για την αντιμετώπιση βασικών αναγκών παρουσίασης και επεξεργασίας δεδομένων.

Ειδικότερα το μάθημα περιλαμβάνει:

-Εισαγωγή στις γενικές και ειδικές online βάσεις δεδομένων και στην εφαρμογή προγραμμάτων αξιοποίησης των δεδομένων.

• Διερεύνηση της βάσης δεδομένων PubMed – NCBI και των δυνατοτήτων που προσφέρει

Αναζήτηση δημοσιεύσεων, κατηγορίες άρθρων και λοιπού υλικού: researcharticles, reviews, systematicreview, meta-analysisetc.

• Συνδέσεις με άλλες τράπεζες δεδομένων

Ειδικέςβάσεις(protein, structure, gene, nucleotide etc.)

• ΒάσειςκαιΕργαλείατου Swiss Institute of Bioinformatics (SIB)

Ειδικές βάσεις (Βάση πληροφοριών ενζύμων BRENDA, UniPro, ExPaSy, PASS κλπ)

• Δυνατότητες επεξεργασίας και αξιοποίησης δεδομένων

Εργαλεία Επεξεργασίας δεδομένων

            ΒLAST – protein: Σύγκριση αμινοξικής ακολουθίας δύο ή περισσότερων πρωτεϊνών

            BLAST – nucleicacids: Σύγκριση αλληλουχίας βάσεων

            3D structurealignment: Σύγκριση  τριδιάστατης δομής πρωτεϊνών

Εργαλεία μετάφρασης

  Εργαλεία Πρόβλεψης        

Πρόβλεψη θέσεων γλυκοσυλίωσης πρωτεϊνών

Πρόβλεψη θέσεων φωσφορυλίωσης πρωτεϊνών

Πρόβλεψη τρισδιάστατης δομής (τριτοταγούς δομής) πρωτεΐνης από την αμινοξική αλληλουχία

Πρόβλεψη αλληλεπίδρασης πρωτεϊνών μεταξύ τους

Πρόβλεψη αλληλεπίδρασης πρωτεϊνών με μικρά μόρια

Πρόβλεψη φαρμακευτικής/βιολογικής δράσης μικρών μορίων

Πρόβλεψη τοξικότητας μικρών μορίων

• Εισαγωγή στα βασικά στοιχεία των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Λειτουργικά συστήματα. Εφαρμογές Πληροφορικής σε επεξεργασία κειμένου, δημιουργία βάσεων δεδομένων, τήρηση αρχείων, αξιοποίηση δυνατοτήτων excel στην επεξεργασία δεδομένων.

–   Εφαρμογές Η/Υ στην ιατρική και ιδιαίτερα στο ιατρικό εργαστήριο.

Μελέτη συστημάτων επικοινωνίας και σύνδεσης εργαστηρίων και Νοσοκομείων μέσω Η/Υ.Εισαγωγικές έννοιες και αναφορά στο σύστημα υγείας. Παρουσίαση της εικόνας σχετικά με την υιοθέτηση, την αφομοίωση και την επιρροή των νέων τεχνολογιών στη συνολική λειτουργία του και στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών προς πάσα κατεύθυνση. Οι ΤΠΕ στον χώρο της υγείας. Πληροφοριακά Συστήματα στην Υγεία. Τηλεϊατρική (Βασικές έννοιες, ορισμοί, εφαρμογές, μελέτες περίπτωσης, εξελίξεις, τάσεις, προσδοκώμενα αποτελέσματα, πλεονεκτήματα, προβληματισμοί, εμπόδια, νομικά ζητήματα, θέματα ασφάλειας)

Συγγράμματα

1. 1. Παντελεήμωνος Μπάγκου, «Βιοπληροφορική». Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα – Αποθετήριο “Κάλλιπος”, ISBN: 978-960-603-329-2 Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 59303485, Έκδοση: 1/2016′
2. Δημήτρη Γ. Καπόπουλου, «Η συμβολή της πληροφορικής στην Υγεία», Εκδόσεις Δίαυλος Α.Ε., Έκδοση 2η/2016, ISBN: 978-960-531-358-6) Κωδικός Εύδοξου: 59365773
3. Ι. Κουμπούρος, “Τεχνολογίες Πληροφοριών και Επικοινωνίας & Κοινωνία”, Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών, 1η έκδοση, 2012, ISBN:978-960-6759-73-4
4. « Πληροφορική στην Υγεία». Κωδικός Εύδοξου: 68384768
5. Ball M. and Gold J., (2006). Banking on Health: Personal Records and Information Exchange, Journal of Healthcare Information Management, Vol.20 (2), pp.71-83.
6. Bates D.W. and Gawande A.A., Improving Safety with Information Technology, New England Journal of Medicine, 348, June 19, 2003, pp.2526–34.

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων

Αυτόνομη εργασία

Ομαδική εργασία

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών

Εργασία σε διεθνές περιβάλλον

Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

Θεματικές Ενότητες

Γενικά Στοιχεία. Περιγραφή και επεξεργασία αγγλικών όρων επιστημονικών άρθρων. Αγγλική ορολογία και απόδοση κειμένων σχετικών με την Ανατομία. (Τα όργανα του ανθρωπίνου σώματος).

Αγγλική ορολογία και απόδοση κειμένων σχετικών με τη Φυσιολογία (Οι φυσιολογικές λειτουργίες του σώματος, Πρώτες βοήθειες).

Αγγλική ορολογία κειμένων και απόδοση σχετικών με την Ιατρική Φυσική, Χημεία Οργανική/Ανόργανη.

Αγγλική ορολογία και απόδοση κειμένων σχετικών με το Βιοϊατρικό  Εργαστήριο (Μελέτη των οργάνων που χρησιμοποιούνται στην εργαστηριακή ιατρική. Μέθοδοι αποστείρωσης. Ασφάλειαεργαστηρίου).

Αγγλική ορολογία και απόδοση κειμένων σχετικών με τα Πειραματόζωα

Αγγλική ορολογία και απόδοση κειμένων σχετικών με τη Βιοχημεία (Υδατάνθρακες, Λίπη, Βιταμίνες, Ορμόνες, Αμινοξέα, Νουκλεϊνικά Οξέα, Πρωτεϊνες, Ένζυμα). Κλινική Χημεία (Σάκχαρο αίματος, Ουρία, Ουρικό οξύ, Χοληστερόλη, Τριγλυκερίδια, Λιπίδια, HDL χοληστερόλη, LDL χοληστερόλη, Τρανσαμινάσες, γGT, Αλκαλική φωσφατάση, Λιπίδια, Βιταμίνες, Ορμόνες, Φάρμακα, Τοξικέςουσίες).

Αγγλική ορολογία και απόδοση κειμένων σχετικών με την Ανοσολογία (Παθογένεια, Υπερευαισθησία, Καταστροφή των ιστών, Αντισώματα, Αγαμμασφαιριναιμία, Αντίδραση Αντιγόνου-Αντισώματος, Εμβόλια, Αντιοροί).

Αγγλική ορολογία και απόδοση και απόδοση σχετικών με τη Γενική Μικροβιολογία (Η βιοχημεία και η φυσιολογία των μικροοργανισμών, η βιωσιμότητα και η ταξινόμηση των μικροοργανισμών. Προκαρυωτικοί και ευκαρυωτικοί μικροοργανισμοί, Βακτήρια, Ιοί, Μύκητες, Άλγες, Παράσιτα). Ιατρική Μικροβιολογία (Μορφολογική ταξινόμηση των βακτηρίων, Απομόνωση μικροοργανισμών, Μέθοδοι καλλιέργειας και απομόνωσης των βακτηρίων, Καλλιεργητικά υλικά, Αποικίες, Μέθοδοιχρώσης).

Αγγλική ορολογία και απόδοση κειμένων σχετικών με Μοριακή Βιολογία, Βιοτεχνολογία, Γενετική τουανθρώπου.

Αγγλική ορολογία και απόδοση κειμένων σχετικών με την Ιστολογία, Εμβρυολογία, Κυτταρολογία,Ιστοπαθολογία.

Αγγλική ορολογία και απόδοση κειμένων σχετικών με την Αιματολογία (Προέλευση των κυττάρων του αίματος, Σύνθεση και μορφολογία των κυττάρων του αίματος. Τεχνικές στην αιματολογία. Αναιμίες και πολυκυτταραιμίες). Τράπεζα Αίματος (Απαιτήσεις για την προστασία του δότη και του δέκτη. Μέθοδοι συλλογής του αίματος. Προετοιμασία και χρήση του πλάσματος, Μολυσματικοί παράγοντες).

Αγγλική ορολογία και απόδοση κειμένων σχετικών με τα Υγρά του σώματος (Ούρα, ΕΝΥ, Αρθρικό-Περιτοναϊκό-Πλευριτικό Υγρό), Κόπρανα ,Σπέρμα).

Ορολογία Πληροφορικής.

Συγγράμματα

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές/τριες αναμένεται να έχουν αποκτήσει:

1. Γνώση

• Να περιγράφουν τα βασικά θρεπτικά υποστρώματα και τις θρεπτικές ουσίες που αυτά περιέχουν.
• Να γνωρίζουν τους βιοχημικούς μηχανισμούς  που διέπουν την αλληλεπίδραση των χημικών συστατικών των θρεπτικών υποστρωμάτων στην ανάπτυξη των βακτηρίων.
• Να γνωρίζουν τα εκλεκτικά και τα ειδικά θρεπτικά υποστρώματα και τους λόγους που αυτά χρησιμοποιούνται;
• Να γνωρίζουν το είδος του θρεπτικού υποστρώματος και το είδος του βακτηριδίου που αναπτύσσεται σε αυτό.
• Να περιγράφουν τα συστατικά που χρησιμοποιούνται και τρόπους παρασκευής των θρεπτικών υποστρωμάτων.
• Να περιγράφουν την Αποστείρωση και τους τρόπους αποστείρωσης, Αποστείρωση θρεπτικών υλικών, Αποστείρωση με ξηρή θερμότητα. Γνώση ασηπτικής τεχνικής κατά τη μικροβιολογική ανάλυση.

2. Δεξιότητες

• Να παρασκευάζουν θρεπτικά υποστρώματα κοινά, εμπλουτισμένα και ειδικά.
• Να κατανοήσουν πλήρως τον τρόπο παρασκευής , αποστείρωσης και ελέγχου στειρότητας των θρεπτικών υποστρωμάτων .
• Να εφαρμόζουν ποιοτικό έλεγχο σε βασικά (κοινά) , εμπλουτισμένα , εκλεκτικά και ειδικά θρεπτικά υποστρώματα.
• Να εφαρμόζουν αποστείρωση θρεπτικών υλικών, να πραγματοποιούν αποστείρωση με ξηρή θερμότητα.
• Να εφαρμόζουν άσηπτη τεχνική κατά τη μικροβιολογική ανάλυση.
• Να αναγνωρίζουν τη σχετική ορολογία και τις διεθνώς χρησιμοποιούμενες συντμήσεις των θρεπτικών ουσιών από τις οποίες παρασκευάζονται τα θρεπτικά υποστρώματα .
• Να εφαρμόζουν αρχές προστασίας προσωπικού και περιβάλλοντος κάνοντας χρήση κανονισμών ασφάλειας εργαστηρίου

3. Ικανότητες

• Να εκτιμούν την σωστή εκτέλεση των θρεπτικών υποστρωμάτων.
• Να είναι σε θέση να παρουσιάσουν με την χρήση νέων τεχνολογιών εργασίες-πειράματα σε ομάδες πρωτοετών φοιτητών ή σε ομάδες μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
• Να αναπτύξουν την κριτική σκέψη και ικανότητα αναγνώρισης και επίλυσης προβλημάτων, δουλεύοντας μόνοι ή σε ομάδες.
• Να είναι σε θέση να συλλέγουν, να συνθέτουν, να αναλύουν, πληροφορίες, ιδέες, προβλήματα και λύσεις με σκοπό την παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών.

Να εκτιμούν ποιοτικά τις μεθόδους παρασκευής των θρεπτικών υποστρωμάτων.

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών

• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
• Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

ΘΕΩΡΙΑ

• Ταξινόμηση, βιοχημικές ιδιότητες των ουσιών και των συστατικών που χρησιμοποιούνται στα θρεπτικά υποστρώματα για την ανάπτυξη και την μελέτη των ιδιοτήτων των βακτηρίων.
• Ποιοτικός έλεγχος και διατήρηση των βασικών, εμπλουτισμένων, εκλεκτικών και των ειδικών θρεπτικών υποστρωμάτων.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

• Οι εργαστηριακές ασκήσεις πραγματοποιούνται σε εργαστήριο.
• Εισαγωγή στην μελέτη των βακτηρίων .
• Εξοπλισμός Εργαστηρίου μικροβιολογίας. Αρχές Εργαστηριακής Ασφάλειας, Μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την  παρασκευή θρεπτικών υποστρωμάτων, την αποστείρωση αυτών και τον έλεγχο στειρότητας των υλικών .

Συγγράμματα

-Προτεινόμενη Βιβλιογραφία : -Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

Α. Ελληνική

• Σκεπαστιανός Π, Καραμητρούσης Ε. Θρεπτικά υποστρώματα και μεταβολισμός μικροοργανισμών. Εκδόσεις UniversityStudioPress. 2016 Εύδοξος 22771065
• Ανδρεάδης Γ. Σημειώσεις θρεπτικών υποστρωμάτων. Ηλεκτρονικό σύστημα του ΑΤΕΙΘ
• MurrayP, RosenthalK, PfeallerM. ΙΑΤΡΙΚΗ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ (Ελληνική Έκδοση). Εκδόσεις Παρισιάνου. Αθήνα, 2012.
• GreenwoodD, SlackR, PeuthererJ, BarerM. ΙΑΤΡΙΚΗ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ. (Ελληνική Έκδοση). Εκδόσεις Πασχαλίδης Π.Χ. Αθήνα, 2012.
• Πόγγας Νικόλαος, Χαρβάλου Αικατερίνη. ΙΑΤΡΙΚΗ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ. Εκδόσεις ΟΔΥΣΣΕΑΣ. Αθήνα, 2011.

Β. Ξενόγλωσση

• Murray P, Rosenthal K, Pfealler M. Medical Microbiology. 7 edition Elsevier 2012.
• Mark Gladwin, William Trattler, C.Scott Mahan. Clinical Microbiology Made Ridiculously Simple. 6 edition. Medmaster 2014.

Warren Levinson. Review of Medical Microbiology and Immunology. 13 edition. LangeMedicalBooks. 2014

Το μάθημα αποσκοπεί να καταστήσει τους φοιτητές ικανούς να: Α) αναγνωρίσουν και να κατανοήσουν τις βασικές αρχές δεοντολογίας των Επαγγελμάτων της Υγείας  Β) κατανοήσουν το ρόλο της Δεοντολογίας και την έννοια του Κώδικα Δεοντολογίας με δεσμευτικό χαρακτήρα Γ) διακρίνουν και εξετάσουν τις Κατευθυντήριες Αρχές της Δεοντολογίας Δ) προσδιορίσουν τις ειδικές απαιτήσεις του Κώδικα Δεοντολογίας για το επάγγελμα του Τεχνολόγου Ιατρικών Εργαστηρίων Ε) εκτιμήσουν και αξιολογήσουν τους λειτουργικούς και διαδικαστικούς παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά των εργαζομένων στο χώρο των επαγγελμάτων υγείας ΣΤ) συγκρίνουν και αξιολογήσουν τις υποχρεώσεις, τους περιορισμούς και τα δικαιώματα των στελεχών της υγείας Ζ) αξιολογήσουν και αναθεωρήσουν κριτικά τα ειδικά καθήκοντα των Τεχνολόγων Ιατρικών Εργαστηρίων Θ) προτείνουν και να διατυπώσουν πρόταση Κώδικα Δεοντολογίας Τεχνολόγων Ιατρικών Εργαστηρίων

Σκοπός του μαθήματος είναι να έρθουν οι φοιτητές σε επαφή και να κατανοήσουν τις αρχές από τις οποίες διέπετε η δεοντολογία Των Επαγγελμάτων Υγείας, να προσδιορίσουν το πλαίσιο και το πλέγμα των Εργασιακών Σχέσεων μέσα στο οποίο αναπτύσσεται το επάγγελμα του Τεχνολόγου Ιατρικών Εργαστηρίων  και να διατυπώσουν μία πρόταση Κώδικα Δεοντολογίας Τεχνολόγου Ιατρικών Εργαστηρίων, λαμβάνοντας υπόψη το νομικό πλαίσιο, την εξέλιξη του επαγγέλματος και τις ανάγκες της κοινωνίας.

Με την ολοκλήρωση των μαθημάτων οι φοιτητές θα είναι σε θέση να γνωρίζουν:

• Τις βασικές κατευθυντήριες αρχές Δεοντολογίαςτων επαγγελμάτων Υγείας
• Το νομικό πλαίσιο από το οποίο διέπονται οι εργασιακές σχέσεις ενός τεχνολόγου Ιατρικών Εργαστηρίων
• Τα επαγγελματικά δικαιώματα, καθήκοντα και ευθύνη των στελεχών των Επαγγελμάτων Υγείας και ειδικότερα του Τεχνολόγου Ιατρικών Εργαστηρίων
• Τις μεθόδους εξέλιξης, ελέγχου, αξιολόγησης, επιμόρφωσης και προόδου των στελεχών των Επαγγελμάτων Υγείας

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών

• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον

· Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

1. Ο κοινωνιολογικός ρόλος της εργασίας. Το άτομο μέσα στο εργασιακό περιβάλλον
2. Ορισμός Δεοντολογίας – Ρόλος Δεοντολογίας – Κοινωνική διάσταση και εξέλιξη
3. Ανθρώπινα δικαιώματα και υγεία
4. Κώδικας Δεοντολογίας – Δεσμευτικού και μη δεσμευτικού τύπου
5. Κατευθυντήριες Αρχές της Δεοντολογίας Ι
6. Κατευθυντήριες Αρχές της Δεοντολογίας ΙΙ
7. Λειτουργικοί και Διαδικαστικοί παράγοντες που επιδρούν στη συμπεριφορά των εργαζομένων στα Επαγγέλματα Υγείας
8. Υποχρεώσεις, Περιορισμοί και Δικαιώματα των Στελεχών της Υγείας.
9. Η Επαγγελματική Ευθύνη των Στελεχών της Υγείας
10. Νομικό Πλαίσιο που διέπει τα Επαγγέλματα Υγείας
11. Ειδικά Καθήκοντα και Επαγγελματικά Δικαιώματα των τεχνολόγων ιατρικών Εργαστηρίων
12. Ειδικά θέματα Δεοντολογίας Της Υγείας
13. Πρόταση Κώδικα Δεοντολογίας Τεχνολόγου Ιατρικών Εργαστηρίων

Συγγράμματα

-Προτεινόμενη Βιβλιογραφία : -Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

Α. Ελληνική

• Αλεξιάδου Ελισάβετ- Αθανασία, 2012. Γενικές αρχές δεοντολογίας της υγείας, ΕκδόσειςUniversityStudioPress.ISBN: 978-960-12-2110-6. Κωδ. Εύδοξος [22798301]
• Πουλής Ιωάννης, Βλάχου Ευγενία, Βιοηθική – Δεοντολογία και Νομοθεσία στις Επιστήμες Υγείας, Εκδόσεις Κωνσταντάρας. ISBN: 9789606802959Κωδ. Εύδοξος [59395443]
• ΠαναγοπούλουΦερενίκη – LiberAmicorum, 2012. Ηθική δεοντολογία της Υγείας, Εκδόσεις Πασχαλίδης Α.Ε. ISBN: 9789604891849Κωδ. Εύδοξος [13256948]
• Α. Κουτσελίνης, 2001. Βασικές αρχές βιοηθικής, ιατρικής δεοντολογίας και ιατρικής ευθύνης, Εκδόσεις Παρισιάνου Α.Ε.,ISBN: 978-960-340-124-2 Κωδ. Εύδοξος [41219]

Β. Ξενόγλωσση

• Institute of Biomedical Science, 2015. Good Professional Practice in Biomedical Science. Benchmark Series, London, UK.
• M. Yaneva- Deliverska, G. bekiarova, 2010. Legal Aspects of Regulation on Biomedical Scientific Researches. Journal of IMAB- Annual Proceeding, vol.16, book 3

·Tom L. Beauchamp and James F. Childress, 2012.Principles of Biomedical Ethics, Oxford University Press, 480p. ISBN: 9780199924585

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές/τριες αναμένεται να έχουν αποκτήσει:

1. Γνώση

• Να περιγράφουν τα βασικά και κρίσιμα βιολογικά χαρακτηριστικά του καρκίνου και αδρά,τις μοριακές διαταραχέςπου οδηγούν στην εμφάνιση νεοπλασιών.
• Να περιγράφουν τους παράγοντες που εμπλέκονται στην καρκινογένεση.
• Να περιγράφουντα κλινικά και επιδημιολογικά χαρακτηριστικά των νεοπλασιών στον άνθρωπο.
• Να περιγράφουν τους μηχανισμούς ανοσίας, λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος, αντιδράσεων υπερευαισθησίας και νοσημάτων του ανοσολογικού συστήματος.
• Να περιγράφουν τις αντιδράσεις των κυττάρων και των ιστών σε ποικίλους βλαπτικούς παράγοντες.
• Ναπεριγράφουν παθολογικές καταστάσεις όπως είναι η νέκρωση και η απόπτωση.
• Ναπεριγράφουν την αναγεννητική ικανότητα  των  ιστών ως συνέπεια  της  δράσης  βλαπτικών παραγόντων.
• Να εφαρμόζουν με ασφαλή γνώση την ορολογία των νεοπλασιών.
• Να περιγράφουν τα αίτια, τους μηχανισμούς ανάπτυξης των νόσων και τις αντιδράσεις στη κυτταρική βλάβη.
• Να αναγνωρίζουν το φαινόμενο της φλεγμονής και τις ειδικές μορφές φλεγμονής.
• Να περιγράφουν την ιστολογική τεχνική στο ΠΕ (μονιμοποίηση, επεξεργασία, μικροτόμηση – χρώση ιστικών τομών).

2. Δεξιότητες

• Να έχουν κατανοήσει τις αρχές  της ιστολογικής τεχνικής και να έχουν εξοικειωθεί με τα επιμέρους στάδια της ιστολογικής τεχνικής (μακροσκοπική εξέταση, μονιμοποίηση, σκήνωση, μικροτόμηση, Χρώση Αιματοξυλίνη / Εωσίνη) καθώς και με την ερμηνεία και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της ιστολογικής τεχνικής.
• Να είναι σε θέση να ενημερώνουν για την σωστή διαδικασία παραλαβής, πρωτοκόλλησης, μεταφοράς και αποθήκευσης των βιολογικών υλικών του Παθολογοανατομικού Εργαστηρίου (ΠΕ).
• Να εφαρμόζουν αρχές προσωπικής προστασίας, προστασίας προσωπικού και περιβάλλοντος από βιολογικούς, φυσικούς και χημικούς κινδύνους στο χώρο εργασίας (ΠΕ).
• Να εφαρμόζουν και να τροποποιούν πρωτόκολλα και βήματα της ιστολογικής τεχνικής για βέλτιστα αποτελέσματα της τεχνικής.
• Να είναι σε θέση να μικροσκοπήσουν τα αντικειμενοφόρα πλακίδια που έχουν χρωματίσει με την Χρώση Αιματοξυλίνη / Εωσίνη και να ερμηνεύσουν και αξιολογήσουν τα αποτελέσματα της τεχνικής.

3. Ικανότητες

• Να είναι σε θέση να παρουσιάσουν με την χρήση νέων τεχνολογιών εργασίες-πειράματα σε ομάδες πρωτοετών φοιτητών ή σε ομάδες μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
• Να αναπτύξουν την κριτική σκέψη και ικανότητα αναγνώρισης και επίλυσης προβλημάτων, δουλεύοντας μόνοι ή σε ομάδες.
• Να είναι σε θέση να συλλέγουν, να συνθέτουν, να αναλύουν, πληροφορίες, ιδέες, προβλήματα και λύσεις με σκοπό την παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών.

• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
• Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

ΘΕΩΡΙΑ

Εισαγωγή στη Παθολογική Ανατομική (Γενική –Ειδική). Κλάδοι της Παθολογικής  Ανατομικής. Εργαστηριακές  Μέθοδοι με Εφαρμογή στη Παθολογική Ανατομική. Νόσοι (Χαρακτηριστικά – Ταξινόμηση – Επίπτωση). Επίκτητες διαταραχές της Αύξησης και της Διαφοροποίησης. Αντιδράσεις στη Κυτταρική  βλάβη. Αποκατάσταση – Αναγέννηση – Επούλωση -Ισχαιμία – Θρόμβωση – Έμφραγμα – Καταπληξία. Φλεγμονή. Καρκινογένεση και Νεοπλάσματα (Γενικά χαρακτηριστικά-Ονοματολογία-Ταξινόμηση-Βιολογική συμπεριφορά). Ανοσοπαθολογία-Ανοσία-Αντιδράσεις υπερευαισθησίας-Ανοσολογικές Ανεπάρκειες. Γήρανση – Θάνατος

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

Οργάνωση – Λειτουργία Παθολογοανατομικού Εργαστηρίου (ΠΕ) / Αρχειοθέτηση, αποθήκευση παραγόμενων προϊόντων ΠΕ / Διαχείριση αποβλήτων ΠΕ / Ποιοτικός έλεγχος και Τυποποίηση / Διαπίστευση / Διασφάλιση ποιότητας / Ασφάλεια. Παραλαβή χειρουργικών παρασκευασμάτων, ενδοσκοπικών ή μη βιοψιών, βιολογικών υγρών, υλικών για ειδικές εργαστηριακές τεχνικές – Μακροσκοπική εξέταση. Μονιμοποίηση – Μονιμοποιητικά διαλύματα. Επεξεργασία ιστών για εγκλεισμό σε παραφίνη – Σκήνωσηιστοτεμαχίων. Μικροτόμηση – Σφάλματα / Αίτια σφαλμάτων μικροτόμησης. Χρώση ιστολογικών τομών – Ιστοχημικές χρώσεις / Χρώση Αιματοξυλίνη /Εωσίνη(Α/Ε) – Παρασκευή διαλυμάτων χρώσης Α/Ε / Πρωτόκολλα χρώσεων Α/Ε. Ψυκτικός μικροτόμος

Συγγράμματα

Α. Ελληνική

1. C.E. Γενική και Συστηματική Παθολογική Ανατομική (5η Ελληνική Έκδοση). Εκδόσεις Παρισιάνου, 2011
2. Kantarjian, H., WolffR., KollerC. Ιατρική Ογκολογία (1η Έκδοση). Εκδόσεις Παρισιάνου, 2015
3. , AbbasA.K., AsterJ.C. Robbins Βασική Παθολογική Ανατομική (9η Ελληνική Έκδοση). Εκδόσεις Παρισιάνου, 2016.
4. Kumar V., Abbas A.K., FaustoN. Robbins &Cotran. Παθολογοανατομική Βάση των Νοσημάτων με στοιχεία Παθογένειας (1η Ελληνική Έκδοση). Εκδόσεις ΠΧ Πασχαλίδης, 2008.
5. Βασική Παθολογική Ανατομική. Τόμος Ι –ΙΙ. (1η Ελληνική Έκδοση). Εκδόσεις Πασχαλίδης, 2010.
6. Ε. Σιβρίδης. Παθολογική Ανατομική. (3^η έκδοση). ΑκαδημαϊκέςΕκδόσεις, 2018.

Β. Ξενόγλωσση

1. Suvarna S.K., Layton C., Bancroft J. Bancroft’s Theory and Practice of Histological Techniques. (8^thEdition). ChurchillLivingstoneElsevier,2019.

KumarV., AbbasA.K., Aster JC, Turner JR. ROBBINS & COTRANPATHOLOGICBASIS OF DISEASE. 10^thEdition. Elsevier,2021.

Το μάθημα αποσκοπεί να καταστήσει τους φοιτητές ικανούς να: Α) κατανοήσουν τις απαιτήσεις σχεδιασμού μιας φλεβοκέντησης. Β) κατανοήσουν και να συνδυάζουν τις διαφορετικές μεθοδολογίες λήψης φλεβικού αίματος (σύρριγγα, πεταλούδα, vacutainer). Γ) να εξετάσουν και να ανευρίσκουν φλέβα για τη λήξη αίματος. Δ) να εκτιμήσουν και να εφαρμόζουν όλα τα μέτρα ασφάλειας και υγιεινής για την αξιόπιστη και σωστή φλεβοκέντηαη. Ε) εξετάσουν και να εξηγήσουν το είδος σωληναρίου και αντιπηκτικού που ενδείκνυται για κάθε διαγνωστική εξέταση στην οποία χρησιμοποιείται δείγμα αίματος.

Σκοπός του μαθήματος είναι η κατανόηση των εφαρμογών της αιμοληψίας, η δυνατότητα χρήσης όλων των πρότυπων τρόπων λήψης και η ανάπτυξη της ικανότητας λήψης αίματος στην πράξη.

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών

• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
• Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
• Σχεδιασμός και Διαχείριση Έργων

Εργαστήριο

Τεχνική λήψης φλεβικού αίματος. Εξάσκηση στις αιμοληψίες με όλους τους τρόπους φλεβοπαρακέντησης (σύριγγα, πεταλούδα, σύστημα Vacutainer).Υλικά αιμοληψίας. Φροντίδα μετά την αιμοληψία. Λήψη τριχοειδικού αίματος. Είδη σωληναρίων και εξετάσεις που εκτελούνται στο καθένα. Είδη αντιπηκτικών ουσιών για την invitro αναστολή της πήξης του αίματος.

Συγγράμματα

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο/η φοιτητής/τρια θα είναι σε θέση να γνωρίζει:

Γνώση

• Γενικές αρχές ανταλλαγής ουσιών
• Τις φυσιολογικές λειτουργίες και τους ομοιοστατικούς μηχανισμούς του ανθρώπινου οργανισμού κατά συστήματα (νευρικό, κυκλοφορικό, αναπνευστικό, ουροποιητικό, πεπτικό, αναπαραγωγικό, ενδοκρινικό, θερμορρυθμιστικό)
• Τους γενικούς κανόνες που διέπουν την πολύπλευρη και πολύπλοκη λειτουργική αλληλεξάρτησή τους, τις φυσιολογικές παραμέτρους λειτουργίας τους και
• Τις ενδεχόμενες φυσιολογικές αποκλίσεις σε επίπεδο κυττάρου, ιστού, οργάνου και συστήματος και τη συσχέτιση τους με διαφορες παθήσεις

Δεξιότητες

• Τις φυσιολογικές λειτουργίες και τους ομοιοστατικούς μηχανισμούς του ανθρώπινου οργανισμού κατά συστήματα,
• Τους γενικούς κανόνες που διέπουν την πολύπλευρη και πολύπλοκη λειτουργική αλληλεξάρτησή τους.
• Τη συσχέτιση και την σύνδεση των γνώσεων φυσιολογίας με την κλινική ιατρική πράξη και την κατανόηση της παθοφυσιολογίας κύριων ιατρικών παθήσεων

• Να επεξεργάζεται σύνθετα προβλήματα σχετιζόμενα με παθοφυσιολογικές καταστάσεις

Ικανότητες

•  Ικανότητα κατανόησης θεμάτων που σχετίζονται με ειδικά θέματα Παθοφυσιολογίας του Ανθρώπου
•  Ικανότητα αναζήτησης βιβλιογραφίας σχετικά με θέματα Φυσιολογίας σε οργανωμένες βάσεις δεδομένων όπως το PubMed, το Scopus
• Ικανότητα παραγωγής νέων ερευνητικών ιδεών και συνεργασίας με τα μέλη μιας ομάδας.
• Ικανότητα επιστημονικής παρουσίασης με ηλεκτρονικά μέσα

Εφαρμογή της γνώσης στην κλινική πράξη

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών

Αυτόνομη εργασία

Ομαδική εργασία

Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον

Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

Θεωρία

Βασικές αρχές της λειτουργίας του ανθρώπινου οργανισμού-ομοιόσταση, ανάδραση, τρόποι μετάδοσης πληροφοριών. Γενική και κυτταρική φυσιολογία. Αίμα και λειτουργίες του. Αναπνευστικό σύστημα. Κυκλοφορία – καρδιά και περιφερειακή κυκλοφορία. Λέμφος και λεμφικό σύστημα. Οξεοβασική ισορροπία. Νεφροί και ουροποιητικό σύστημα. Νευρικό σύστημα-λειτουργία, οργάνωση και λειτουργίες του. Νευροφυσιολογία. Μυϊκό σύστημα-δομή και λειτουργίες του. Λειτουργίες αισθητηρίων οργάνων. Πεπτικό σύστημα. Λειτουργίες ενδοκρινών αδένων-ρόλος των ορμονών. Μεταβολισμός, θρέψη και θερμορρύθμιση.

Συγγράμματα

Ελληνική

Βιβλίο [77107185]: Ιατρική Φυσιολογία-Κυτταρική και Μοριακή Προσέγγιση 2η έκδοση, Boron F. Walter, Boulpaep L. Emile Λεπτομέρειες

Βιβλίο [41959951]: Εισαγωγή στη Φυσιολογία του ανθρώπου, LauraleeSherwood Λεπτομέρειες

Βιβλίο [59392713]: Φυσιολογία του ανθρώπου (2η έκδοση), Βαρσαμίδης Κωνσταντίνος Λεπτομέρειες

Βιβλίο [112692571]: Φυσιολογία ανθρωπίνου σώματος, 2η έκδοση, Αλμπάνη Μαρία, Βενετίκου Μαρία, Παπαλιάγκας Βασίλειος, Σπάνδου Ευαγγελία, Επιμ. Αλμπάνη Μαρία

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές/τριες αναμένεται να έχουν αποκτήσει:

1. Γνώση

• Να γνωρίζουν όλα τα βακτήρια ιατρικής σημασία, την οικολογία και επιδημιολογία τους, τους τρόπους μετάδοσης, την παθογονικότητα και τις λοιμώξεις που προκαλούν.
• Να περιγράφουν τη δομή, τις λειτουργίες των παθογόνων βακτηρίων, την παθογόνο δράση τους και τους τρόπους πρόληψης.
• Να γνωρίζουν τις αντιγονικές, βιοχημικές ιδιότητες των βακτηρίων και τον τρόπο καλλιέργειας τους.
• Να περιγράφουν τις εργαστηριακές μεθόδους της κλασικής και σύγχρονης Μικροβιολογίας, καθώς και την εφαρμογή τους στη διάγνωση των βακτηριακών λοιμώξεων.
• Να περιγράφουν το μεταβολισμό των βακτηρίων, τις απαιτήσεις μικροβιακής ανάπτυξης και καλλιέργειας τους.
• Να γνωρίζουν την ταξινόμηση των μικροοργανισμών και τις μεθόδους ταυτοποίησης και ταξινόμησης τους.
• Να περιγράφουν τις χρώσεις που χρησιμοποιούνται για τη διαφοροποίηση των βακτηρίων και την ταξινόμησή τους
• Να περιγράφουν τις δοκιμασίες ταυτοποίησης των βακτηρίων

2. Δεξιότητες

• Να εφαρμόζουν τεχνικές καλλιέργειας για την απομόνωση, ανίχνευση και ταυτοποίηση των βακτηρίων
• Να εκτελούν με ευχέρεια Χρώσεις (Απλή, Gram, Οξεάντοχη),
• Να εκτελούν με ευχέρεια τεχνικές ταυτοποίηση Gram (-) βακτηριδίων και Gram (+) κόκκων.
• Να εφαρμόζουν τεχνικές ελέγχου ευαισθησίας στα αντιβιοτικά των παθογόνων βακτηρίων
• Να κατανοήσουν πλήρως την οργάνωση και λειτουργία Εργαστηρίου Κλινικής Μικροβιολογίας.
• Να εφαρμόζουν αρχές προστασίας προσωπικού και περιβάλλοντος από βακτήρια.

3.Ικανότητες

• Να αξιολογούν ποιοτικά τα αποτελέσματα των διαγνωστικών εξετάσεων οι οποίες χρησιμοποιούνται στις βακτηριακές λοιμώξεις
• Να κατανοούν πλήρως τη σχετική ορολογία και τις διεθνώς χρησιμοποιούμενες συντμήσεις στις διαγνωστικές εντολές για την διάγνωση νοσημάτων από βακτήρια.
• Να είναι σε θέση να παρουσιάσουν με την χρήση νέων τεχνολογιών εργασίες-πειράματα σε ομάδες πρωτοετών φοιτητών ή σε ομάδες μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
• Να αναπτύξουν την κριτική σκέψη και ικανότητα αναγνώρισης και επίλυσης προβλημάτων, δουλεύοντας μόνοι ή σε ομάδες.
• Να είναι σε θέση να συλλέγουν, να συνθέτουν, να αναλύουν, πληροφορίες, ιδέες, προβλήματα και λύσεις με σκοπό την παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών.

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών

• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
• Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

ΘΕΩΡΙΑ

• ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ
• Η ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗ ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
• ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ -ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ -ΠΑΘΟΓΟΝΟΣ ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ:
• GRAM (+) ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ:
• ΣΤΑΦΥΛΟΚΟΚΚΟΙ
• ΣΤΡΕΠΤΟΚΟΚΚΟΙ – ΕΝΤΕΡΟΚΟΚΚΟΙ
• ΚΟΡΥΝΟΒΑΚΤΗΡΙΔΙΑ
• ΛΙΣΤΕΡΙΕΣ
• ΒΑΚΙΛΟΙ
• ΚΛΩΣΤΗΡΙΔΙΑ
• ΜΥΚΟΒΑΚΤΗΡΙΔΙΑ
• GRAM (-)ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ:
• ΝΑΪΣΣΕΡΙΕΣ
• ΕΝΤΕΡΟΒΑΚΤΗΡΙΑΚΑ
• ΨΕΥΔΟΜΟΝΑΔΕΣ
• ΚΑΜΠΥΛΟΒΑΚΤΗΡΙΔΙΑ
• ΑΙΜΟΦΙΛΟΙ
• ΒΡΟΥΚΕΛΛΕΣ
• ΛΕΓΕΩΝΕΛΛΕΣ
• ΜΠΟΡΤΕΝΤΕΛΛΕΣ
• ΔΟΝΑΚΙΑ
• ΤΡΕΠΟΝΗΜΑΤΑ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

• Εργαστηριακή διερεύνηση παθογόνων. Καλλιέργεια- Τεχνικές ταυτοποίησης παθογόνων
• Χρώση Gram. Παρασκευή, μονιμοποίηση, χρώση και μικροσκόπηση παρασκευάσματος.
• Χρώση Ziehl-Neelsen. Παρασκευή, μονιμοποίηση, χρώση και μικροσκόπηση παρασκευάσματος.
• Καλλιέργεια (εμβολιασμός και επίστρωση) βιολογικών υγρών και εκκριμάτων σε θρεπτικά υποστρώματα.
• Μελέτη αποικιών. Ταυτοποίησηβακτηρίων.
• Ταυτοποίηση σταφυλοκόκκων (APIstaph). Δοκιμασία καταλάσης&κοαγκουλάσης (ελεύθερης & συνδεδεμένης), ζύμωση μαννιτόλης (Chapmanagar).
• Ταυτοποίηση στρεπτοκόκκων, δοκιμασία καταλάσης, α, β, γ αιμόλυση, δοκιμασία βακιτρακίνης- SXT, δοκιμασία οπτοχίνης.
• Ψευδομονάδα, δοκιμασίαοξειδάσης.
• Εντεροβακτηριακά. Συστήματα  ταυτοποίησης,IMViC σε σωληνάρια, δοκιμασία  κινητικότητας, Klingleragar, ΑΡΙ, enterotube, enterosystem, enteropluri)

Συγγράμματα

Α. Ελληνική

• Παπαπαναγιώτου Ι., Κυριαζοπούλου – Δαλαΐνα Β. Εισαγωγή Στην Ιατρική Μικροβιολογία, Ιολογία Και Ανοσολογία, (ΕΥΔΟΞΟΣ: Βιβλίο [17228])
• PlayfairJetal Μικροβιολογία ΕΥΔΟΞΟΣ 13256559
• Διδακτικές σημειώσεις σε ηλεκτρονική μορφή (powerpoint), Σκεπαστιανός Πέτρος (Θεωρία & Εργαστήριο).
• Tortora G, Tunkeb, Case S, ΕπιμέλειαΑ. Τσακρής. Εισαγωγή Στην Ιατρική Μικροβιολογία, Επίτομο, BrokenHill, 2017 (Εύδοξος 6837)
• MurrayP, RosenthalK, PfeallerM. ΙΑΤΡΙΚΗ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ (Ελληνική Έκδοση). Εκδόσεις Παρισιάνου. Αθήνα, 2012.
• Greenwood D, Slack R, Peutherer J, Barer M. ΙΑΤΡΙΚΗ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ. (Ελληνική Έκδοση). Εκδόσεις Πασχαλίδης Π.Χ. Αθήνα, 2012.
• Koneman’s. ΔιαγνωστικήΜικροβιολογία. Λίτσας , 2011

Αρσένη Α. Κλινική Μικροβιολογία και Εργαστηριακή Διάγνωση Λοιμώξεων, Ζήτα, 1994

Β. Ξενόγλωσση

• Murray P, Rosenthal K, Pfaller M. Medical Microbiology. 7 edition Elsevier 2012.
• Mark Gladwin, William Trattler, C. Scott Mahan. Clinical Microbiology Made Ridiculously Simple. 6 edition. Medmaster 2014.
• Warren Levinson. Review of Medical Microbiology and Immunology. 13th edition. Lange Medical Books. 2014
• , Baron E.J, Jorgensen, J.H. ,Pfaller M. Manual of Clinical Microbiology, ASM Press, 10th edition, 2011

Bailey and Scott’s. Diagnostic Microbiology. Mosby 11th edition

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο/η φοιτητής/τρια θα είναι σε θέση να γνωρίζει:

Γνώση

• Γενικές αρχές ανταλλαγής ουσιών
• Τις φυσιολογικές λειτουργίες και τους ομοιοστατικούς μηχανισμούς του ανθρώπινου οργανισμού κατά συστήματα (νευρικό, κυκλοφορικό, αναπνευστικό, ουροποιητικό, πεπτικό, αναπαραγωγικό, ενδοκρινικό, θερμορρυθμιστικό)
• Τους γενικούς κανόνες που διέπουν την πολύπλευρη και πολύπλοκη λειτουργική αλληλεξάρτησή τους, τις φυσιολογικές παραμέτρους λειτουργίας τους και
• Τις ενδεχόμενες φυσιολογικές αποκλίσεις σε επίπεδο κυττάρου, ιστού, οργάνου και συστήματος και τη συσχέτιση τους με διαφορές παθήσεις

Δεξιότητες

• Τις φυσιολογικές λειτουργίες και τους ομοιοστατικούς μηχανισμούς του ανθρώπινου οργανισμού κατά συστήματα,
• Τους γενικούς κανόνες που διέπουν την πολύπλευρη και πολύπλοκη λειτουργική αλληλεξάρτησή τους.
• Τη συσχέτιση και την σύνδεση των γνώσεων φυσιολογίας με την κλινική ιατρική πράξη και την κατανόηση της παθοφυσιολογίας κύριων ιατρικών παθήσεων

• Να επεξεργάζεται σύνθετα προβλήματα σχετιζόμενα με παθοφυσιολογικές καταστάσεις

Ικανότητες

•  Ικανότητα κατανόησης θεμάτων που σχετίζονται με ειδικά θέματα Παθοφυσιολογίας του Ανθρώπου
•  Ικανότητα αναζήτησης βιβλιογραφίας σχετικά με θέματα Φυσιολογίας σε οργανωμένες βάσεις δεδομένων όπως το PubMed, το Scopus
• Ικανότητα παραγωγής νέων ερευνητικών ιδεών και συνεργασίας με τα μέλη μιας ομάδας.
• Ικανότητα επιστημονικής παρουσίασης με ηλεκτρονικά μέσα

Εφαρμογή της γνώσης στην κλινική πράξη

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών

Αυτόνομη εργασία

Ομαδική εργασία

Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον

Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

Θεωρία

Βασικές αρχές της λειτουργίας του ανθρώπινου οργανισμού-ομοιόσταση, ανάδραση, τρόποι μετάδοσης πληροφοριών. Γενική και κυτταρική φυσιολογία. Αίμα και λειτουργίες του. Αναπνευστικό σύστημα. Κυκλοφορία – καρδιά και περιφερειακή κυκλοφορία. Λέμφος και λεμφικό σύστημα. Οξεοβασική ισορροπία. Νεφροί και ουροποιητικό σύστημα. Νευρικό σύστημα-λειτουργία, οργάνωση και λειτουργίες του. Νευροφυσιολογία. Μυϊκό σύστημα-δομή και λειτουργίες του. Λειτουργίες αισθητηρίων οργάνων. Πεπτικό σύστημα. Λειτουργίες ενδοκρινών αδένων-ρόλος των ορμονών. Μεταβολισμός, θρέψη και θερμορρύθμιση.

Συγγράμματα

-Προτεινόμενη Βιβλιογραφία : -Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

Βαγδατλή Ελένη, “Έμμορφα στοιχεία του αίματοςΕκδότης: Αλτιντζής Α. Αθανάσιος

Σεραφειμίδου Ουρανία, Παντζιαρέλα Ευαγγελία, “Εργαστηριακή προσέγγιση στη γενική αίματοςΕκδότης: Αλτιντζής Α. Αθανάσιος

Φυσιολογία και Φυσιοπαθολογία του Αίματος και των Αιμοποιητικών Oργάνων, Γ. ΗλιόπουλοςΕκδότης:Πασχαλίδης

Ατλας κλινικής Αιματολογίας Carr – BernadetteF. Rodak Εκδόσεις Ζήτα

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές/τριες αναμένεται να έχουν αποκτήσει:

1. Γνώση

• Να αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα της στατιστικής μεθοδολογίας στις Βιοϊατρικές επιστήμες
• Να κατηγοριοποιούν τις μορφές μεταβλητών δεδομένων
• Να επιλέγουν τις καταλληλότερες κλίμακες μέτρησης δεδομένων
• Να επιλέγουν τις ανάλογες στατιστικές δοκιμασίες
• Να προσδιορίζουν τους σκοπούς και τους στόχους της έρευνας στις Βιοϊατρικές Επιστήμες
• Να αναγνωρίζουν τη σημασία της περιγραφικής και επαγωγικής στατιστικής

1. Δεξιότητες

• Να κατανοήσουν τη χρησιμότητα της Βιοστατιστικής στις Βιοϊατρικές επιστήμες,
• Να αναλύουν τα δεδομένα της έρευνας με τις εφαρμογές της Βιοστατιστικής
• Να ερμηνεύουν τα δεδομένα της έρευνας με τη χρήση στατιστικών εργαλείων
• Να κωδικοποιούν και να εισάγουν τα  Βιοϊατρικά δεδομένα σε αρχεία στατιστικών προγραμμάτων
• Να σχεδιάζουν ερευνητικά πρωτόκολλα με τη χρήση Βιοστατιστικών προγραμμάτων
• Να αποκτήσουν δεξιότητες στη χρήση υπολογιστών και κατάλληλων στατιστικών προγραμμάτων

1. Ικανότητες

• Να είναι σε θέση να παρουσιάσουν με την χρήση νέων τεχνολογιών εργασίες-πειράματα σε ομάδες πρωτοετών φοιτητών ή σε ομάδες μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
• Να αναπτύξουν την κριτική σκέψη και ικανότητα αναγνώρισης και επίλυσης προβλημάτων, δουλεύοντας μόνοι ή σε ομάδες.
• Να είναι σε θέση να συλλέγουν, να συνθέτουν, να αναλύουν, πληροφορίες, ιδέες, προβλήματα και λύσεις με σκοπό την παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών.
• Να συγκρίνουν και να αξιολογήσουν τα αποτελέσματα της έρευνας τους με τη χρήση στατιστικών μεθόδων για Βιοϊατρικά δεδομένα
• Να αξιολογούν και να συμπεραίνουν για την εγκυρότητα της έρευνας με τη χρήση συγκριτικής βιβλιογραφίας και στατιστικών μεθόδων.

Να τεκμηριώνουν τα συμπεράσματα μιας μελέτης με τη χρήση εφαρμογών της Βιοστατιστικής

Θεωρία

Στατιστικός σχεδιασμός έρευνας. Βασικές αρχές πειραματικού σχεδίου.

Κωδικοποίηση και εισαγωγή δεδομένων σε αρχεία δεδομένων.

Εισαγωγή στην Περιγραφική Στατιστική. Περιγραφικά Μέτρα, Μέτρα θέσης και Κεντρικής τάσης, Μέτρα διασποράς, Μέτρα μορφής. Θεωρία πιθανοτήτων

Ταξινόμηση και παρουσίαση στατιστικών δεδομένων: Στατιστικοί πίνακες και διαγράμματα, θηκόγραμμα, διάγραμμα διασποράς.

Εισαγωγή στην Επαγωγική στατιστική. Διαστήματα εμπιστοσύνης. Αντιπροσωπευτικότητα και Σφάλμα δειγματοληψίας,  μέγεθος δείγματος Κανονική κατανομή.

Στατιστικοί έλεγχοι υποθέσεων. Έλεγχοι κανονικότητας. Κρίσιμες τιμές, Σφάλματα, Ανάλυση συχνοτήτων.

Στατιστικοί έλεγχοι για ένα δείγμα, για δυο ανεξάρτητα δείγματα, για δύο εξαρτημένα δείγματα. Ανάλυση διακύμανσης.

Συσχετίσεις ποσοτικών μεταβλητών

Μη παραμετρικοί στατιστικοί έλεγχοι σύγκρισης δεδομένων.

Ασκήσεις Πράξης

Οι ασκήσεις πράξης πραγματοποιούνται στο εργαστήριο Η/Υ – Πληροφορικής της Σ.Ε.Υ.

SPSS – Εισαγωγή στις δυνατότητες του στατιστικού προγράμματος – Εισαγωγή δεδομένων

Τύποι μεταβλητών – Διαχείριση Πινάκων και Γραφημάτων

Περιγραφική Στατιστική Ι (μέση τιμή, διάμεσος)

Επαγωγική Στατιστική Ι (Κανονική κατανομή, κανονική καμπύλη, τυπική απόκλιση (SD), διακύμανση (variance))

Στατιστικοί έλεγχοι υποθέσεων. Έλεγχοι κανονικότητας. Κρίσιμες τιμές, Σφάλματα, Ανάλυση συχνοτήτων.

Στατιστικοί έλεγχοι για ένα δείγμα, για δυο ανεξάρτητα δείγματα, για δύο εξαρτημένα δείγματα. Ανάλυση διακύμανσης.

Συσχετίσεις ποσοτικών μεταβλητών

Μη παραμετρικοί στατιστικοί έλεγχοι σύγκρισης δεδομένων.

Συγγράμματα

-Προτεινόμενη Βιβλιογραφία : -Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

Α. Ελληνική

• Triola M. Marc, Triola F. Mario, Roy Jason, 2021. Βιοστατιστική των επιστημών Βιολογίας και Υγείας. Εκδ.BROKEN HILL PUBLISHERS LTD. ISBN: 9789925576289. Κωδ. Εύδοξος 94644937
• Μπερσίμης Σωτήριος, Σαχλάς Αθανάσιος, 2016. Εφαρμοσμένη Στατιστική με έμφαση στις Επιστήμες Υγείας, Εκδ. Τζιόλα& Υιοί Α.Ε. ISBN:978-960-418-660-0 Κωδ. Εύδοξος [69397001]
• ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ, ΖΟΥΡΜΠΑΝΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, ΜΙΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, 2016. Εφαρμογές της Στατιστικής στις Επιστήμες του Αθλητισμού και της Υγείας με τη χρήση του SPSS.ΕκδόσειςΔίσιγμαISBN: 978-618-5242-05-3 Κωδ. Εύδοξος [77111956]:

Β. Ξενόγλωσση

• ChristineDancey, JohnReidy, RichardRowe, 2012. Statistics for the Health Sciences. A non-mathematical introduction. SAGE Publications Ltd, UK. ISBN: 978-184-920-336-4
• Ricardo Ocana-Riola, 2016. The use of statistics in Health Science: Situation analysis and Perspective. Statistics in Biosciences 8(2):204–219. DOI: 10.1007/s12561-015-9138-4

·https://www.spss-tutorials.com

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές/τριες αναμένεται να έχουν αποκτήσει:

1. Γνώση

• Να περιγράφουνβασικές νοσολογικές οντότητες οργάνων και συστημάτων.
• Να περιγράφουν τους παράγοντες που εμπλέκονται στην αιτιοπαθογένεση των νόσων .
• Να περιγράφουντα βασικά κλινικά, επιδημιολογικά και ιστοπαθολογικάχαρακτηριστικά σημαντικών νόσων του ανθρώπου.
• Να αναγνωρίζουν ειδικές τεχνικές και να εκτιμούν τα αποτελέσματα τους.
• Να περιγράφουντα αποτελέσματα των ειδικών ιστοχημικών τεχνικών.
• Νααναγνωρίζουν τυχόν σφάλματα τεχνικής και μεθόδων.
• Να περιγράφουν την ανοσοϊστοχημικήτεχνική.
• Να περιγράφουν την τεχνική του ανοσοφθορισμού.
• Να περιγράφουν τις ειδικές ιστοχημικές και μοριακές τεχνικές.
• Να εφαρμόζουν πρωτόκολλα χειρισμού και ιστολογικής τεχνικής ειδικών υλικών στο Παθολογοανατομικό Εργαστήριο (βιοψίες νεφρού, οστεομυελικές βιοψίες, βιοψίες νεφρού, οστά, κα).

2. Δεξιότητες

• Να έχουν κατανοήσει τις αρχές  της ειδικής ιστοχημείας, ανοσοϊστοχημείας και insituυβριδισμού και να έχουν εξοικειωθεί με τα επιμέρους στάδια της ειδικής ιστοχημείας και ανοσοϊστοχημείαςκαθώς και με την ερμηνεία και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων τωνπαραπάνω ειδικών τεχνικών.
• Να εφαρμόζουν αραιώσεις διαλυμάτων και αραιώσεις αντισωμάτων στην τεχνική της ανοσοϊστοχημείας.
• Να είναι σε θέση να εφαρμόσουν τις ειδικές τεχνικές για τη διάγνωση νόσων.
• Να εφαρμόζουν αρχές προσωπικής προστασίας, προστασίας προσωπικού και περιβάλλοντος από φυσικούς και χημικούς κινδύνους στο χώρο εργασίας (ΠΕ).
• Να εφαρμόζουν και να τροποποιούν πρωτόκολλα και βήματα των ειδικών τεχνικών για βέλτιστα αποτελέσματα της τεχνικής.
• Να είναι σε θέση να μικροσκοπήσουν τα αντικειμενοφόρα πλακίδια που έχουν χρωματίσει με τις ειδικές τεχνικές (ιστοχημεία, ανοσοϊστοχημεία).
• Να έχουν κατανοήσει τα πρωτόκολλα των ειδικών τεχνικών και να έχουν εξοικειωθεί με τις επιμέρους μεθοδολογίες.

3. Ικανότητες

• Να είναι σε θέση να παρουσιάσουν με την χρήση νέων τεχνολογιών εργασίες-πειράματα σε ομάδες πρωτοετών φοιτητών ή σε ομάδες μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
• Να αναπτύξουν την κριτική σκέψη και ικανότητα αναγνώρισης και επίλυσης προβλημάτων, δουλεύοντας μόνοι ή σε ομάδες.

Να είναι σε θέση να συλλέγουν, να συνθέτουν, να αναλύουν, πληροφορίες, ιδέες, προβλήματα και λύσεις με σκοπό την παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών.

• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
• Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

Συγγράμματα

Α. Ελληνική

1. Underwood J.C.E. Γενική και Συστηματική Παθολογική Ανατομική (5η Ελληνική Έκδοση). Εκδόσεις Παρισιάνου, 2011
2. Kantarjian, H., Wolff R., Koller C. Ιατρική  Ογκολογία (1η Έκδοση). Εκδόσεις Παρισιάνου, 2015
3. Kumar V., Abbas A.K., Aster J.C. Robbins Βασική Παθολογική Ανατομική (9η Ελληνική Έκδοση). Εκδόσεις Παρισιάνου, 2016.
4. Kumar V., Abbas A.K., Fausto N. Robbins&Cotran. Παθολογοανατομική Βάση των Νοσημάτων με στοιχεία Παθογένειας (1η Ελληνική Έκδοση). Εκδόσεις ΠΧ Πασχαλίδης, 2008.
5. Rubin E. Βασική Παθολογική Ανατομική. Τόμος Ι –ΙΙ. (1η Ελληνική Έκδοση). Εκδόσεις Πασχαλίδης, 2010.
6. Ε. Σιβρίδης. Παθολογική Ανατομική. (3η έκδοση). ΑκαδημαϊκέςΕκδόσεις, 2018.

Β. Ξενόγλωσση

1. Suvarna S.K., Layton C., Bancroft J. D. Bancroft’s Theory and Practice of Histological Techniques. (8th Edition). Churchill Livingstone Elsevier, 2019.
2.  Kumar V., Abbas A.K., Aster JC, Turner JR. ROBBINS & COTRAN PATHOLOGIC BASIS OF DISEASE. 10th Edition. Elsevier, 2021.

Το μάθημα αποσκοπεί να καταστήσει τους φοιτητές ικανούς να: Α) κατανοήσουν τις απαιτήσεις σχεδιασμού μια έρευνας στις Βιοϊατρικές Επιστήμες. Β) κατανοήσουν και να συνδυάζουν τις διαφορετικές μεθοδολογίες συλλογής δεδομένων και  επιλογής ερευνητικών σκοπών και στόχων. Γ) εξετάσουν και εφαρμόσουν μεθόδους αναζήτησης βιβλιογραφίας. Δ) εκτιμήσουν και να εφαρμόσουν την ταξινόμηση των δεδομένων μιας έρευνας  Δ) αναζητήσουν τον τύπο πρωτοκόλλου και το είδος της μελέτης που θα εφαρμόσουν. Ε) αξιολογούν και συμπεραίνουν για την εγκυρότητα της έρευνας με τη χρήση συγκριτικής βιβλιογραφίας και Ε) εξοικειωθούν με τη χρήση βάσεων δεδομένων

Σκοπός του μαθήματος είναι η κατανόηση των εφαρμογών της συλλογής δεδομένων και αναζήτησης στοιχείων για την ερμηνεία και τεκμηρίωση των ερευνητικών στόχων, την υποστήριξη των ερευνητικών υποθέσεων και τον βέλτιστο σχεδιασμό της ερευνητικής μεθοδολογίας.  Στόχος του μαθήματος είναι επίσης η απόκτηση δεξιοτήτων στη συλλογή και ταξινόμηση δεδομένων, τον ακριβή και λεπτομερή προσδιορισμό των σκοπών της έρευνας, τη χρήση υπολογιστών και κατάλληλων προγραμμάτων  για την τεκμηρίωση των σκοπών και στόχων με τη χρήση των ενδεδειγμένων μεθόδων και εργαλείων, καθώς και η διατύπωση αξιολογικών προτάσεων.

Με την ολοκλήρωση των μαθημάτων οι φοιτητές θα είναι σε θέση να γνωρίζουν:

• τις μεθόδους συλλογής δεδομένων για τις ανάγκες μιας έρευνας
• Τα είδη της έρευνας στις βιοϊατρικές επιστήμες
• Το πρωτόκολλο μιας μελέτης
• Τη κωδικοποίηση και εισαγωγή δεδομένων σε αρχεία δεδομένων
• Τα εργαλεία αναζήτησης βιβλιογραφίας και το τρόπο χρήσης αυτής για τις ερευνητικές ανάγκες

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών

• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
• Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
• Σχεδιασμός και Διαχείριση Έργων

Εισαγωγή στην επιστημονική γνώση και έρευνα, Χαρακτηριστικά, Τύποι και φάσεις επιστημονικής έρευνας

Καθορισμός Ερευνητικής υπόθεσης και επιμέρους στόχων – Μέθοδοι συλλογής και κατηγοριοποίησης δεδομένων – Ηθικά ζητήματα.

Μέθοδοι συλλογής βιβλιογραφίας. Αναζήτηση βιβλιογραφίας στο PubMed και άλλες βάσεις δεδομένων

Είδη μελετών

Μέθοδοι δειγματοληψίας. Ερευνητικά πρωτόκολλα. ‘Έμμεσες πηγές συλλογής στατιστικών στοιχείων.

Βασικές αρχές πειραματικού σχεδίου.

Εισαγωγή δεδομένων σε αρχεία για περαιτέρω ανάλυση

Συγγράμματα

-Προτεινόμενη Βιβλιογραφία : -Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

Α. Ελληνική

• Γαλάνης Πέτρος, 2017. Μεθοδολογία Έρευνας στις Επιστήμες Υγείας, Εκδ. Κριτική ΑΕ. ISBN: 978-960-586-194-0. Κωδ. Εύδοξος [68380083]
• Λαγουμιντζής, Γ., Βλαχόπουλος, Γ., Κουτσογιάννης, Κ., 2015. Μεθοδολογία της έρευνας στις επιστήμες υγείας. [ηλεκτρ. βιβλ.] Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Διαθέσιμο στο: http://hdl.handle.net/11419/5356

Β. Ξενόγλωσση

• ChristineDancey, JohnReidy, RichardRowe, 2012. Statistics for the Health Sciences. A non-mathematical introduction. SAGE Publications Ltd, UK. ISBN: 978-184-920-336-4
• Ricardo Ocana-Riola, 2016. The use of statistics in Health Science: Situation analysis and Perspective.  Statistics in Biosciences 8(2):204–219. DOI: 10.1007/s12561-015-9138-4

Το μάθημα αποσκοπεί να καταστήσει τους φοιτητές ικανούς να αποκτήσουν τις αντίστοιχες

Α. γνώσεις:

Σχετικά με τη νεφρική λειτουργία και τους παράγοντες που την επηρεάζουν και να εφαρμόζουν τεχνικές ελέγχου αυτής, εκτιμούν, συνδυάζουν και αξιολογούν το τεχνικό μέρος των μεθόδων που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό τους στην εργαστηριακή πράξη.

-Να εφαρμόζουν μεθόδους μέτρησης και προσδιορισμού συγκεντρώσεων αμινοξέων που βοηθούν στην ανίχνευση μεταβολικών νοσημάτων

-Να κατανοήσουν τις λειτουργίες άλλων βιολογικών υγρών όπως του ΕΝΥ του γαστρικού υγρού, του σιέλου, του ιδρώτα, του περικάρδιου, πλευρικού και ασκητικού υγρού και του αμνιακού υγρού

– σχετικά με τους βιοχημικούς δείκτες και τη σημασία τους στα παραπάνω βιολογικά υγρά.

Β. ικανότητες

να εκτιμήσουν τα αποτελέσματα μιας γενικής ούρων και να αξιολογούν το τεχνικό μέρος των μεθόδων προσδιορισμού στην εργαστηριακή πράξη.

– Να συμπληρώνει πρωτόκολλο του ασθενούς, να γνωρίζει τους τρόπους συλλογής δείγματος ούρων και άλλων βιολογικών υγρών.

-Να γνωρίζει ό, τι αφορά στη συντήρηση του δείγματος ούρων, ΕΝΥ, γαστρικό υγρό, πτύελα, σάλιο, πλευρικό, περιτοναϊκό, ασκιτικό, σπέρμα, αμνιακό υγρο.

– Να γνωρίσει τεχνικές προσδιορισμού βιομορίων και τον τρόπο ελέγχου της αξιοπιστίας των αποτελεσμάτων που θα παραδώσει

– Να εξοικειώνεται με εργαστηριακές τεχνικές, όπως φασματοφωτομετρία, μικροσκόπηση και του βιοχημικού αναλυτή

Γ. Δεξιότητες

-Να μπορεί να εκτελέσει όποια δοκιμασία του ζητηθεί σχετικά με μία ανάλυση ούρων και των υπολοίπων βιολογικών υγρών.

-Να αξιολογεί την ορθότητα των αποτελεσμάτων

– Να εκτιμά την κατάσταση του εξεταζόμενου

– Να εφαρμόζουν, να υπολογίζουν και να συγκρίνουν τις διαγνωστικές μεθόδους που χρησιμοποιούνται σε όλα τα βιολογικά υγρά

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών

Αυτόνομη εργασία

Ομαδική εργασία

Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον

Εργασία σε διεθνές περιβάλλον

Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

ΘΕΩΡΙΑ

Περιλαμβάνει στοιχεία ανατομίας νεφρού. Νεφρική Λειρουργία. Ορμονικό έλεγχο νεφρικής λειτουργίας. Αναλύσεις ούρων, που αφορούν την γενική ούρων, όπως έλεγχος αναγωγικών ουσιών, γλυκόζης, κετονοσωμάτων, πρωτεινών, χολερυθρίνης, αιμοσφαιρίνης, ασβεστίου, λευκοκυτταρικής εστεράσης, ασκορβικού οξέος. Επίσης  την μικροσκόπηση των ούρων και μελέτη των ερυθρών αιμοσφαιρίων, των πυοσφαιρίων, των κρυστάλλων, των κυλίνδρων, των επιθηλιακών κυττάρωνΑναλύσεις ούρων που αφορούν τον έλεγχο της νεφρικής λειτουργίας, όπως κάθαρση κρεατινίνης, PSP, συμπύκνωση ούρων, λεύκωμα ούρων 24ωρου. Ενζυμικοί προσδιορισμοί στα ούρα.  Για κάθε ανάλυση αναφέρεται η διαγνωστική αξία, φυσιολογικές τιμές, φαρμακα ή άλλες ουσίες που μπορεί να δώσουν ψευδή αποτελέσματα.

Έλεγχος μεταβολικών νοσημάτων στα ούρα

Αναλύσεις όλων των βιολογικών υγρών: Συλλογή, συντήρηση και ανάλυση βιολογικών υγρών, όπως εγκεφαλονωτιαίο υγρό, γαστρικό υγρό, πτύελα, αρθρικό υγρό, πλευριτικό, περιτοναϊκό, ασκιτικό, αμνιακό υγρό, σπέρμα.  Για κάθε βιολογικό υγρό αναφέρεται η λήψη του υγρού, η ανάλυση του υγρού, η σύστασή του, ο βιοχημικό έλεγχος του υγρού, η κλινική σημασία του υγρού, οι φυσιολογικές τιμές των βιομορίων.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

Εργαστηριακός έλεγχος σε ούρα, αναγωγικών ουσιών γλυκόζης, φρουκτόζης, πεντοζών, κετονοσωμάτων, λευκωματος ούρων. Εργαστηριακός έλεγχος αιμοσφαιρίνης και χολερυρθρίνης. Σύγκριση διαφορετικών τεχνικών. Προσδιορισμοί γενικής ανάλυσης ούρων. Προσδιορισμός μικροσκοπικής ανάλυσης ούρων. Προσδιορισμός GFR. Προσδιορισμός αμινοξέων στα ούρα. Βιοχημικός έλεγχος ΕΝΥ. Λήψη και βιοχημικοί προσδιορισμοί σε σίελο. Βιοχημικοί προσδιορισμοί γαστρικού υγρού και προσδιορισμός οξύτητας. Προσδιορισμός βιομορίων και έλεγχος  διιδρωμάτων και διαχωρισμός τους από εξιδρώματα. Βιοχημικοί προσδιορισμοί σε αμνιακό υγρό σε σπέρμα. Λήψη και βιοχημικός έλεγχος σιέλου. Βιοχημική και μικροσκοπική ανάλυση αρθρικού υγρού.

Συγγράμματα

Α. Ελληνική

1. Λυμπεράκη Ευγενία. Κλινική Χημεία Ανάλυση ούρων και άλλων βιολογικών υγρών κωδικός βιβλίου στον Εύδοξο 22768511, έκδοση 1η έκδ./2012, διαθέτης (Εκδότης) BROKENΑΛΤΙΝΤΖΗΣ
2. Κλινική Βιοχημεία κωδικός βιβλίου στον Εύδοξο 42049, έκδοση 4η έκδ.2010, συγγραφείς GawAllan, CowanRobertA., O’ReillyDennisS. J., StewartMichaelJ., ShepherdJames, διαθέτης (Εκδότης) ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ
3. Κλινική χημεία. MarshallW, BangertS. Κωδικός Ευδόξου: 13256565. Εκδόσεις BrokenHillPublishersLtd 2000
4. Εξειδικευμένα μαθήματα κλινικήςχημείας, ΠλαγεράςΠ, ΠαπαιωάννουΑ, ΕκδόσειςBrokenHillPublishersLtd 2012
5. Lecturenotes στη Κλινική βιοχημεία, Κωδικός Ευδόξου: 22768511. Εκδόσεις Παρισιάνος 2010.
6. Βασική Ιατρική Βιοχημεία του Marks: Μία κλινική προσέγγιση. LiebermanM, MarksA. ΚωδικόςΕυδόξου: 41959378. Εκδόσεις Παρισιάνος 2014.

7 .Καρκαλούσος Π, Εργαστηριακές ασκήσεις κλινικής χημείας

8. Βιοχημεία Stryer. Μετάφραση στα Ελληνικά
9. Εργαστήριο Κλινικής Χημείας Ι (Ανάλυση ούρων) Σύγγραμμα Ιωάννης Ιωαννίδης

Β. Ξενόγλωσση

1. ΒιοχημείαStryer (6ηέκδοση 2006)

2. Burtis, Carl A.; Ashwood, Edward R.; Bruns, David E. (2006). Tietz textbook of clinical chemistry (4th ed.). Saunders.

Βιοτεχνολογία είναι η επιστήμη που αφορά στη χρησιμοποίηση των οργανισμών ή των προϊόντων τους και το χειρισμό του DNA για την παραγωγή αγαθών που υπηρετούν έμμεσα ή άμεσα τον άνθρωπο. Ως Ιατρική Βιοτεχνολογία ορίζεται η χρήση της βιοτεχνολογίας στην ιατρική έρευνα, τη θεραπεία και τη διαγνωστική.

Διδακτικός στόχος του μαθήματος είναι η γνώση και κατανόηση, καθώς και η ανάπτυξη δεξιοτήτων από τους φοιτητές των τεχνικών που βρίσκουν εφαρμογή στο χειρισμό του DNA καθώς και στις μεθοδολογίες της Γενετικής μηχανικής που στόχο έχουν την παραγωγή προϊόντων με θεραπευτικές ιδιότητες και τη διάγνωση παθολογικών καταστάσεων. Πεδία τα οποία πραγματεύεται το μάθημα είναι μεθοδολογίες για την ανάλυση και το χειρισμό του DNA, για την παραγωγή φαρμακευτικών πρωτεϊνών, μονοκλωνικών αντισωμάτων κλπ, καθώς και νεότερες προκλήσεις της Ιατρικής Βιοτεχνολογίας όπως η γονιδιακή θεραπεία και η νανοτεχνολογία.

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές/τριες αναμένεται να έχουν αποκτήσει:

1. Γνώση

• Νακατανοήσουν το ρόλο των μικροοργανισμών στην παραγωγή βιοτεχνολογικών προϊόντων σε μεγάλη κλίμακα, καθώς και τις διαδικασίες με τις οποίες αυτό επιτυγχάνεται
• Ναγνωρίζουν τους φορείς κλωνοποίησης και να εκτιμούν τη χρήση αυτών ανάλογα με το στόχο της εφαρμογής τους
• Νααποκτήσουν οι φοιτητές τις απαιτούμενες θεωρητικές και τεχνικές γνώσεις με τις οποίες θα μπορούν να κατανοούν, συνδυάζουν και να εφαρμόζουν την τεχνολογία του ανασυνδυασμένου DNA για την παραγωγή φαρμακευτικών πρωτεϊνών, μονοκλωνικών αντισωμάτων (διάγνωση και θεραπεία)
• Ναγνωρίζουν, κατανοούν, συνδυάζουν και εφαρμόζουν τεχνικές δημιουργίας γονιδιακών και cDNA βιβλιοθηκών
• Να γνωρίσουν και να κατανοήσουν τις μεθοδολογίες και τις στρατηγικές της γονιδιακής θερεπείας διαφόρων ασθενειών του ανθρώπου (αιμοσφαιρινοπάθειες, κυστική ίνωση, καρκίνος, κλπ.)
• Να αποκτήσουν την απαιτούμενη εξοικείωση με τις έννοιες, τις αρχές και τη μεθοδολογία της Νανοτεχνολογίας και της Νανοϊτρικής, καθώς και με τις εφαρμογές των νανοσωματιδίων και νανοσυσκευών στη διάγνωση, απεικόνιση και θεραπεία ασθενειών του ανθρώπου

2. Δεξιότητες

• Να εφαρμόζουν μεθόδους απομόνωσης DNA από βακτήρια, ευκαρυωτικά κύτταρα (ολικό αίμα, επιθηλιακά κύτταρα, θύλακα τρίχας) καθώς και πλασμιδιακού DNA και να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν την ιδιαιτερότητα των πηγών απομόνωσης
• Να εφαρμόζουν μεθόδους ποσοτικού και ποιοτικού προσδιορισμού διαλυμάτων νουκλεϊνικών οξέων
• Να αποκτήσουν εξοικείωση με την κατασκευή χαρτών περιορισμού
• Να εκτελούν πειράματα πέψης DNA υποστρωμάτων με διάφορα ένζυμα περιορισμού και να αξιολογούν τα αποτελέσματά τους με βάση τα αναμενόμενα πρότυπα
• Να εφαρμόζουν τεχνικές μοριακής διαγνωστικής (ανίχνευση γονιδιακών τόπων-δεικτών με PCR) στην Ιατροδικαστική και την Εγκληματολογία
• Να εφαρμόζουν πειράματα βακτηριακού μετασχηματισμού με ανασυνδυασμένο DNA και να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν την έκφρασή του στα βακτηριακά κύτταρα, καθώς και το ποσοστό απόδοσης του μετασχηματισμού με τη μέτρηση μεμονωμένων αποικιών

3. Ικανότητες

• Να είναι σε θέση να παρουσιάσουν με την χρήση νέων τεχνολογιών εργασίες-πειράματα σε ομάδες πρωτοετών φοιτητών ή σε ομάδες μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
• Να αναπτύξουν την κριτική σκέψη και ικανότητα αναγνώρισης και επίλυσης προβλημάτων (troubleshooting) που αφορούν στην απόδοση αλλά και την ποιότητα του απομονωθέντος νουκλεϊκού οξέος κατά την εκτέλεση πειραμάτων απομόνωσης DNA
• Να αναπτύξουν την κριτική σκέψη και ικανότητα αναγνώρισης και επίλυσης προβλημάτων (troubleshooting) κατά την εκτέλεση πειραμάτων πέψης DNA υποστρωμάτων με διάφορα ένζυμα περιορισμού δουλεύοντας μόνοι ή σε ομάδες.
• Να αναπτύξουν την κριτική σκέψη και ικανότητα αναγνώρισης και επίλυσης προβλημάτων (troubleshooting) κατά την εκτέλεση πειραμάτων προσδιορισμού γενετικών τόπων-δεικτών και τη χρήση τους στη δημιουργία μοριακών αποτυπωμάτων(DNA fingerprinting) δουλεύοντας μόνοι ή σε ομάδες.
• Να αποκτήσουν εξοικείωση, με την τεχνολογία του ανασυνδυασμένου DNA, τη χρήση των φορέων έκφρασης, τη διαδικασία μετασχηματισμού βακτηρίων και την έκφραση αλλογενών γονιδίων σε βακτηριακά κύτταρα.
• Να είναι σε θέση να ενισχύσουν την αποκτηθείσα γνώση με τις εκάστοτε σύγχρονες εργαστηριακές τεχνικές που χρησιμοποιούνται σε σύγχρονα εργαστήρια μοριακής διαγνωστικής.

• Να είναι σε θέση να συλλέγουν, να συνθέτουν, να αναλύουν, πληροφορίες, ιδέες, προβλήματα και λύσεις με σκοπό την παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών.

• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
• Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

ΘΕΩΡΙΑ

• Οι βασικές αρχές και μεθοδολογίες που διέπουν τη Γενετική Μηχανική και τη Μοριακή Βιολογία στις υπηρεσίες της ιατρικής έρευνας, θεραπείας και διαγνωστικής αποτελούν τη θεματολογία του μαθήματος. Η διδακτέα ύλη του μαθήματος περιλαμβάνει αναλυτικά:
• Γενικές Αρχές Βιοτεχνολογίας: Χημική δομή νουκλεϊκών οξέων, πακετάρισμα των νουκλεϊκών οξέων, Ιδιότητες νουκλεϊκών οξέων, Τα βακτήρια ως οι «εργάτες» της Βιοτεχνολογίας, Η Escherichiacoli είναι το πρότυπο βακτήριο, Ο ρόλος των πλασμιδίων στα βακτήρια, Ζύμες και νηματοειδείς μύκητες στη Βιοτεχνολογία
• Μέθοδοι Ανάλυσης Νουκλεϊκών Οξέων: Απομόνωση και καθαρισμός του DNA, Η ηλεκτροφόρηση διαχωρίζει τμήματα του DNA με βάση το μέγεθός τους, Υδρόλυση (πέψη) με περιοριστικές ενδονουκλεάσες, Μέθοδοι απομόνωσης τμήματος DNA γνωστής αλληλουχίας και πιστοποίησης αλληλουχίας
• Τεχνολογία του Ανασυνδυασμένου DNA: Εισαγωγή γονιδίου σε βακτηριακά κύτταρα με στόχο την παραγωγή συγκεκριμένου προϊόντος, Φορείς μεταφοράς DNA (DNAvectors), Εισαγωγή DNA σε φορέα, Τεχνική υπερέκφρασης σε βακτηριακά κύτταρα, Καθαρισμός προϊόντος υπερέκφρασης, Εισαγωγή DNA σε κύτταρα θηλαστικών
• Παρασκευή Βιβλιοθήκης Γονιδίων (Γενετικού Υλικού): Κατασκευή Γονιδιωματικής Βιβλιοθήκης, Κατασκευή cDNA Βιβλιοθήκης, Επιλογή αποικίας DNA βιβλιοθήκης που έχει το επιθυμητό θραύσμα
• Γενετικά τροποποιημένα ζωα: Μέθοδοι δημιουργίας διαγονιδιακών ζώων
• Γονιδιακή θεραπεία – στρατηγικές, εφαρμογές
• Η Βιοτεχνολογία στην παραγωγή Μονοκλωνικών Αντισωμάτων
• Μοριακή Διαγνωστική: Ορισμός Μοριακής Διαγνωστικής, Εφαρμογές Μοριακής Διαγνωστικής, Τεχνικές Μοριακής Διαγνωστικής, Παραδείγματα εφαρμογών Μοριακής Διαγνωστικής
• Νανοτεχνολογία και Νανοϊατρική: νανοσωματίδια στην υπηρεσία της Υγείας του ανθρώπου.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ:

Οι εργαστηριακές ασκήσεις του μαθήματος πραγματοποιούνται στο εργαστήριο Βιολογίας-Μοριακής Βιολογίας & Γενετικής και περιλαμβάνουν:

• Εισαγωγή στις βασικές αρχές της Βιοτεχνολογίας και την εργαστηριακή πρακτική (εξοπλισμός, ασφάλεια, ορθή χρήση εξοπλισμού
• Απομόνωση χρωμοσωμικού DNA από ευκαρυωτικά και προκαρυωτικά κύτταρα με εμπορικώς διαθέσιμα αντιδραστήρια (kit) και in-houseμεθόδους
• Απομόνωση πλασμιδιακού DNA με in-houseμέθοδο αλκαλικής λύσης
• Ποσοτικός προσδιορισμός DNA. Βασικές αρχές φασματοφωτομετρίας.
• Εισαγωγή στη μεθοδολογία του ανασυνδυασμένου DNA και στην κλωνοποίηση γονιδίων – Υδρόλυση (πέψη) βακτηριακών και πλασμιδιακών DNA υποστρωμάτων με ένζυμα περιορισμού.
• Κατασκευή χάρτη περιορισμού.
• Ανάλυση των νουκλεϊκών οξέων με ηλεκτροφόρηση. Αρχές μεθόδου. Τύποι ηλεκτροφόρησης
• Αλυσιδωτή Αντίδραση της Πολυμεράσης (PCR) – Εφαρμογές της PCR στη Μοριακή Διάγνωση,  την Ιατροδικαστική και την Εγκληματολογία – Ανίχνευση και ανάλυση προϊόντων της PCR για STR γονιδιακούς τόπους. Ερμηνεία των αποτελεσμάτων της αντίδρασης.
• Βακτήρια – Μέθοδοι καλλιέργειας και μέτρησης βακτηριακών κυττάρων
• Μετασχηματισμός βακτηριακών κυττάρων με το σύστημα pGlO – αξιολόγηση αποτελεσμάτων.

Συγγράμματα

Α. Ελληνική

1. ΓΟΝΙΔΙΩΜΑΤΑ – σύγχρονες ερευνητικές προσεγγίσεις, Brown Τ. Α.. BROKEN HILL PUBLISHERS LTD, ΚωδικόςΒιβλίουστονΕύδοξο: 13256614
2. Lewin’s ΒασικέςΑρχέςΓονιδίων. Krebs Jocelyn E., Goldstein Elliott S., Kilpatrick Stephen T. Broken Hill Publishers Ltd, 1ηέκδ./2022. Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 102070105
3. Igenetics – ΕΠΙΤΟΜΗΕΚΔΟΣΗ, Peter Russell. ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Ι. ΜΠΑΣΔΡΑ & ΣΙΑ Ο.Ε. Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 33133214
4. Ανασυνδυασμένο DNA, Γονίδια και Γονιδιώματα-Μία Συνοπτική Παρουσίαση. JDWatson, AACaudy, RMMyers, JAWitkowski. Ακαδημαϊκές Εκδόσεις Ι. Μπάσδρα& ΣΙΑ, 1η Ελληνική έκδοση 2007. Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 2625
5. ΓονίδιαΧ-LEWIN. JE Krebs, ES Coldstein, ST Kilpatrick. Copyright 2012 Broken Hill Publishers LTD καιΕκδόσειςΠ.Χ. Πασχαλίδης.
6. ΦαρμακευτικήΒιοτεχνολογία. CROMMELIN D.J.A, R.D. SINDELAR, B.MEIBOHM. ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥΑΝΩΝΥΜΗΕΚΔΟΤΙΚΗΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗΕΜΠΟΡΙΚΗΕΤΑΙΡΙΑΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝΒΙΒΛΙΩΝ, Έκδοση 3η/2011. Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 12828234

Β. Ξενόγλωσση

1. “Biotechnology – Applying the Genetic Revolution”. David P. Clark, Nanette J. Pazdernik. ElsevierAcademicPress, USA. Copyright 2009.
2. “Biotechnology & Genetic Engineering Reviews, Volume 25”. S.E. Harding M.P. Tombs. NottinghamUniversityPress , ThrumptonNottingham, NG11 0AX, United Kingdom.

Με την ολοκλήρωση των μαθημάτων οι φοιτητές/τριες αναμένεται να έχουν αποκτήσει:

1. Γνώση

• Να γνωρίζουν τον τρόπο λήψης των βιολογικών υγρών και εκκριμάτων
• Να γνωρίζουν τον τρόπο μεταφοράς των βιολογικών υγρών και εκκριμάτων στο εργαστήριο
• Να γνωρίζουν την καλλιέργεια των βιολογικών υγρών και εκκριμάτων
• Να γνωρίζουν τις σύγχρονες και κλασικές μεθόδους ταυτοποίησης, την εφαρμογή του αντιβιογράμματος (KirbyBauer, E – test, MIC), τη φαινοτυπικήκαι μοριακή διερεύνηση γονιδίων αντοχής στελεχών σε αντιβιοτικά

2. Δεξιότητες

• Να διαχειρίζονται με ασφάλεια τα βιολογικά υγρά και εκκρίματα (λήψη-μεταφορά-εμβολιασμός στα κατάλληλα θρεπτικά υλικά)
• Να αναγνωρίζουν και να αξιολογούν τις αποικίες των βακτηρίων που απομονώνονται στις καλλιέργειες
• Να ταυτοποιούν τα απομονωθέντα στελέχη με βάση τις βιοχημικές τους ιδιότητες
• Να εφαρμόζουν το αντιβιόγραμμα με συμβατικές και νεότερες μεθόδους
• Να διερευνούν φαινοτυπικά και γονιδιακά την αντοχή των στελεχών των βακτηρίων έναντι των χρησιμοποιούμενων αντιβιοτικών
• Να αναγνωρίζουν τη σχετική ορολογία και τις διεθνώς χρησιμοποιούμενες συντμήσεις στις διαγνωστικές εντολές για την διάγνωση νοσημάτων από βακτήρια
• Να εφαρμόζουν αρχές προστασίας προσωπικού και περιβάλλοντος από τα βακτήρια.

3. Ικανότητες

• Η εφαρμογή του αντιβιογράμματος και η επιλογή κατάλληλων αντιβιοτικών βάσει συστήματος του ανθρώπινου οργανισμού και βάσει του είδους του παθογόνου

Η απόκτηση δεξιοτήτων στην απομόνωση, ανίχνευση και ταυτοποίηση των βακτηρίων με την εφαρμογή συμβατικών και μοριακών μεθόδων.

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών

• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
• Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

ΘΕΩΡΙΑ

Αρχές λήψης βιολογικών υγρών και εκκριμάτων – μεταφορά τους στο εργαστήριο- Παρασκευή άμεσων και κεχρωσμένων παρασκευασμάτων –Καλλιέργειες – Μέθοδοι ταυτοποίησης- Αντιβιόγραμμα και μελέτη αυτού φαινοτυπικά και με μοριακές μεθόδους (μηχανισμοί αντοχής βακτηρίων έναντι αντιβιοτικών). Μελέτη των παρακάτω βιολογικών υγρών και εκκριμάτων:

• ΠΥΟΥ ΚΑΙ ΥΓΡΟΥ ΠΑΡΑΚΕΝΤΗΣΕΩΝ
• ΦΑΡΥΓΓΙΚΟΥ ΕΚΚΡΙΜΑΤΟΣ
• ΠΤΥΕΛΩΝ
• ΚΟΛΠΙΚΟΥ ΕΚΚΡΙΜΑΤΟΣ
• ΟΥΡΗΘΡΙΚΟΥ ΕΚΚΡΙΜΑΤΟΣ
• Ε.Ν.Υ.
• ΑΡΘΡΙΚΟΥ ΥΓΡΟΥ
• ΚΟΠΡΑΝΩΝ
• ΔΕΡΜΑΤΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ
• ΟΥΡΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ
• ΑΙΜΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ
• ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΝΕΡΟΥ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

Λήψη βιολογικών υγρών και εκκριμάτων – μεταφορά τους στο εργαστήριο- Παρασκευή άμεσων και κεχρωσμένων παρασκευασμάτων –Καλλιέργειες – Μέθοδοι ταυτοποίησης- Αντιβιόγραμμα και μελέτη αυτού φαινοτυπικά και με μοριακές μεθόδους (μηχανισμοί αντοχής βακτηρίων έναντι αντιβιοτικών)

Συγγράμματα

Α. Ελληνική

• Χατζηδημητρίου Μ. Αντοχή Εντεροβακτηριακών στα β-λακταμικά. Αφοί Κυριακίδη, 2017
• Παπαπαναγιώτου Ι., Κυριαζοπούλου – Δαλαΐνα Β. Εισαγωγή Στην Ιατρική Μικροβιολογία, Ιολογία Και Ανοσολογία, (ΕΥΔΟΞΟΣ: Βιβλίο [17228])
• CedricA. PlayfairJetal Μικροβιολογία ΕΥΔΟΞΟΣ 13256559
• Tortora G, Tunkeb, Case S, ΕπιμέλειαΑ. Τσακρής. Εισαγωγή Στην Ιατρική Μικροβιολογία, Επίτομο, BrokenHill, 2017 (Εύδοξος 6837)
• MurrayP, RosenthalK, PfeallerM. ΙΑΤΡΙΚΗ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ (Ελληνική Έκδοση). Εκδόσεις Παρισιάνου. Αθήνα, 2012.
• Greenwood D, Slack R, Peutherer J, Barer M. ΙΑΤΡΙΚΗ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ. (Ελληνική Έκδοση). Εκδόσεις Πασχαλίδης Π.Χ. Αθήνα, 2012.
• Koneman’s.  ΔιαγνωστικήΜικροβιολογία. Λίτσας , 2011
• Αρσένη Α. Κλινική Μικροβιολογία και Εργαστηριακή Διάγνωση Λοιμώξεων, Ζήτα, 1994

Β. Ξενόγλωσση

• MurrayP, RosenthalK, PfallerM. MedicalMicrobiology. 7 edition Elsevier 2012. · Mark Gladwin, William Trattler, C.Scott Mahan. Clinical Microbiology Made Ridiculously Simple. 6 edition. Medmaster 2014.
• Warren Levinson. Review of Medical Microbiology and Immunology. 13th edition. Lange Medical Books. 2014
• MurrayP, Baron E.J, Jorgensen, J.H. ,PfallerM. Manual of Clinical Microbiology, ASM Press, 10th edition, 2011
• Bailey and Scott’s. Diagnostic Microbiology. Mosby 11th edition

Σκοπός του μαθήματος είναι να βοηθήσει τους φοιτητές να κατανοήσουν τη διαγνωστική αξία των ενζύμων όπως και των ηλεκτρολυτών και να  εξοικιωθούν με τις μεθόδους προσδιορισμού τους για διαγνωστικού σκοπούς.

Επειδή, οι συνήθεις προσδιορισμοί ενζύμων και ηλεκτρολυτών γίνονται στον ορό, στο μάθημα περιλαμβάνεται εισαγωγή στα είδη δείγματος αίματος ανάλογα με την κατεργασία, τα είδη  αντιπηκτικών και την επίδρασή τους στους Βιοχημικούς/Κλινικοχημικούς προσδιορισμούς προδιορισμούς.

Μέρος Α: Προσδιορισμοί Ενζύμων

Γνώσεις

Σκοπός του μαθήματος είναι να βοηθήσει τους φοιτητές να κατανοήσουν τη διαγνωστική αξία των ενζύμων του ορού και να  εξοικιωθούν με τις μεθόδους προσδιορισμού των ενζύμων με τη χρήση διάφορων οργάνων κλινικοχημικού εργαστηρίου. Ειδικότερα αναλύεται η συμβολή του προσδιορισμού ενζύμων στον έλεγχο της παγκρεατικής λειτουργίας, της ηπατικής και οστικής λειτουργίας και η αξιοποίησή τους στη διάγνωση των σχετικών παθολογικών καταστάσεων, η συμβολή τους στη διάγνωση του εμφράγματος του μυοκαρδίου και των διαφόρων τύπων μυασθένειας, στη διάγνωση του καρκίνου και την παρακολούθηση της πορείας της νόσου κλπ.

Επίσης, εξετάζονται τα ένζυμα που έχουν εφαρμογή στον έλεγχο ευαισθησίας σε οξειδωτικούς παράγοντες (G6PD), τη δυνατότητα χρήσης συγκεκριμένων μυοχαλαρωτικών (χοληνεστεράση), την παρακολούθηση δηλητηριάσεων και επίδρασης τοξικών παραγόντων, την παρακολούθηση χρήσης αλκοόλ, την ιατροδικαστική κλπ.

Αν και οι εργαστηριακές τεχνικές που περιγράφονται αφορούν προσδιορισμό ενζύμων στον ορό ή το πλάσμα, γίνεται αναφορά στον προσδιορισμό ενζύμων σε άλλους ιστούς και βιολογικά υγρά.

Οι φοιτητές μαθαίνουν τις συντομογραφίες των ενζύμων και ολη τη συναφή ορολογία στα ελληνικά και τα αγγλικά.

Αναλυτικότερα, οι φοιτητές μαθαίνουν την προέλευση των ενζύμων του ορού με έμφαση στα ένζυμα με διαγνωστικό ενδιαφέρον (αμυλάση, λιπάση, όξινη και αλκαλική φωσφατάση, τρανσαμινάσες, γαλακτική δεϋδρογονάση, κρεατινοφωσφοκινάση, αλδολάση, γ-γλουταμυλτρανσπεπτιδάση, G6PD κλπ).

Τις διάφορες μορφές ισοενζύμων και στους ιστούς από τους οποίους προέρχονται. Το φυσιολογικό ρόλο των ενζύμων και ισοενζύμων στα κύτταρα των ιστών και τα αίτια που προκαλούν την αύξηση της συγκέντρωσής τους στον ορό σε παθολογικές καταστάσεις.

Μαθαίνουν τις αντιδράσεις που καταλύουν τα μελετώμενα ένζυμα, τις συνθήκες που επηρεάζουν τη δράση τους και τις διαφορές των ισοενζύμων ως προς τις καταλυτικές και φυσικοχημικές τους ιδιότητες (βέλτιστο pH δράσης, εκλεκτική χρήση υποστρωμάτων, ειδικοί αναστολείς και ενεργοποιητές, διαφορές μοριακού βάρους, γλυκοσυλύωσης, ισοηλεκτρικού σημείου κλπ) ,  με στόχο να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο αυτές αξιοποιούνται  στον εκλεκτικό προσδιορισμό ισοενζύμων.

Οι φοιτητές μαθαίνουν τις διαθέσιμες τεχνικές προσδιορισμού ενζύμων και ισοενζύμων, την αρχή στην οποία στηρίζονται, τις προϋποθέσεις σωστής εφαρμογής τους και τους παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την αξιοπιστία των προσδιορισμών (ενδογενείς παράγοντες: βιομόρια που υπαρχουν στο βιολογικό υγρό φυσιολογικά ή λόγω παράλληλων νόσων, λόγω της λήψης τροφής ή φαρμάκων εξωγενείς: λόγω κατεργασίας δείγματος, επιμόλυνσης κλπ, συνθήκες συντήρησης, συνθήκες διεξαγωγής του προσδιορισμού κλπ).

Μαθαίνουν τις φυσιολογικές τιμές και την διαφοροποίησή τους ανάλογα με τη θερμοκρασία διεξαγωγής των προσδιορισμών, το φύλο, την ηλικία, φυλετικούς και άλλους παράγοντες. Αποκτούν τη δυνατότητα να επιλέγουν τις κατάλληλες φυσιολογικές τιμές ανάλογα με τις συνθήκες προσδιορισμού και την ομάδα στην οποία ανήκει ο ασθενής (παιδί ενήλικας) ή να προσαρμόζουν τη μέθοδο στις διαθέσιμες φυσιολογικές τιμές (επιλογή κατάλληλων συντελεστών μετατροπής/εναρμόνισης). Μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τα παθολογικά δείγματα.

Τέλος, μαθαίνουν να δίνουν σωστές οδηγίες στον ασθενή για την εξέταση.

Μέρος Β: Οξεοβασική ισορροπία. Προσδιορισμοί ηλεκτρολυτών.

Στόχος είναι οι φοιτητές να κατανοήσουν την οξεοβασική ισορροπία του οργανισμού, τους παράγοντες που την επηρεάζουν, τη συσχέτιση των διαταραχών της με παθολογικές καταστάσεις και τις εργαστηριακές τεχνικές προσδιορισμού που μπορούν να αποκαλύψουν τυχών διαταρραχή αυτής.

Επίσης, στόχος είναι να κατανοήσουν το ρόλο των ηλεκτρολυτών στη λειτουργία του οργανισμού, τους παράγοντες που επιρεάζουν τη συγκέντρωσή τους στον οργανισμό τις τεχνικές προσδιορισμού ηλεκτρολυτών και τη διαγνωστική αξία αυτών.

Επίσης στόχος είναι η κατανόηση του μεταβολισμού του σιδήρου, των βιολογικών δεικτών που σχετίζονται με αυτόν και των μεταβολών τους στις διάφορες παθολογικές καταστάσεις.

Αναλυτικότερα οι φοιτητές

Γνωρίζουν και κατανοούν τη βασική σύσταση των ενδοκυτταριων και εξωκυττάριων υγρών

Την έννοια της ωσμολικότητας, τα βασικά ιόντα που σχετίζονται με τη μεταβολή της ωσμωτικής πίεσης και τις επιπτώσεις αυτών των μεταβολών και τις παθολογικές καταστάσεις που σχετίζονται με αυτές

Την έννοια της οξεοβασικής ισορροπίας, τα ρυθμιστικά συστήματα του οργανισμού, τους παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν το pH του αίματος, τους σχετικούς μηχανισμούς ρύθμισης του pH και τις παθολογικές καταστάσεις που σχετιζονται με την διαταραχή τους.

Γνωρίζουν και κατανοούν τους χηχανισμούς ρύθμισης της απορρόφησης, μεταφοράς, αποθήκευσης, απέκρισης και κινητοποίησης ιόντων και ελευθέρων ριζών (νατρίου, καλίου, χλωριούχων, ασβεστίου, μαγνησίου, φωσφορικών και σιδήρου κλπ)

Γνωρίζουν τις διάφορες τεχνικές προσδιορισμού των παραπάνω ιόντων και του παράγοντες που μπορεί να επιρεάσουν την αξιοπιστία του προσδιορισμού.

Εφαρμόζουν προσδιορισμούς ιόντων στην πράξη, προσδιορισμό ολικής ικανότητας δέσμευσης σιδήρου (TIBC), φερριτίνηςκλπ

Δεξιότητες

Στα πλαίσια του Εργαστηρίου, οι φοιτητές αποκτούν δεξιότητα

• στην εφαρμογή των τεχνικών προσδιορισμού των μελετώμενων ενζύμων.
• Την χρήση διάφορων μηχανημάτων όπως ημιαυτόματοι και αυτόματοι αναλυτές και αναλυτές ξηράς χημείας.
• Στην ρύθμιση των παραμέτρων των ημιαυτόματων αναλυτών ανάλογα με τη διαθέσιμη μέθοδο προσδιορισμού
• Στην αναγνώριση ενδείξεων μη αξιόπιστου προσδιορισμού

Ικανότητες

Στα πλαίσια του θεωρητικού μέρους:

• Οι φοιτητές αποκτούν την ικανότητα να κατανοούν την συσχέτιση των τιμών ενζύμων και ηλεκτρολυτών με παθολογικές καταστάσεις
• Τις δυνατότητες αξιοποίησης αυτών των τιμών για διαγνωστικούς σκοπούς
• Τους μη παθολογικούς παράγοντες που μπορεί να επηρεάζουν τις συγκεντρώσεις των συγκεκριμένων δεικτών.

Στα πλαίσια του Εργαστηριακού μέρους:

• Αποκτούν την ικανότητα να ελέγχουν την αξιοπιστία των μεθόδων, να αναγνωρίζουν τα πιθανά σφάλματα και τα αίτιά τους και να αποφασίζουν τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθήσουν προκειμένου να πάρουν αξιόπιστο αποτέλεσμα.
• Να ελέγχουν την ακρίβεια και επαναληψιμότητα και να αναγνωρίζουν τα πιθανά συστηματικά σφάλματα.
• Επίσης, αποκτούν την ικανότητα να αναγνωρίζουν τις διαφορές μεταξύ διαθέσιμων τεχνικών και να επιλέγουν την πλέον κατάλληλη με κριτήρια αξιοπιστίας, ευαισθησίας, ακρίβειας και επαναληψιμότητας, κόστους αναλωσίμων, κόστους και διαθεσιμότητας μηχανημάτων, ταχύτητας και καταλληλότητας για μεγάλο ή μικρό αριθμό δειγμάτων κλπ.
• Μαθαίνουν να ρυθμίζουν, να ελέγχουν και να προσαρμόζουν τους ημιαυτόματους και αυτόματους αναλυτές κλινικοχημικού εργαστηρίου στις διαθέσιμες διαγνωστικές μεθόδους.
• Μαθάινουν να δίνουν σωστές οδηγίες στους ασθενείς σχετικά με την εξέταση και να συλλέγουν τα σωστά στοιχεία.

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών

• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία

Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις

Λήψη αποφάσεων

• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
• Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής

ΘΕΩΡΙΑ (560401)

Προσδιορισμός και κλινική σημασία των μεταβολών της συγκέντρωσης ενζύμων στον ορό. Τα ένζυμα ως δείκτες παθολογικών καταστάσεων. Η συμβολή του προσδιορισμού ενζύμων στον έλεγχο της παγκρεατικής λειτουργίας, της ηπατικής και οστικής λειτουργίας. Μυασθένειες, έμφραγμα του μυοκαρδίου και η συμβολή του προσδιορισμού ενζύμων στη διάγνωσή του. Μεταβολές ενζύμων σε περιπτώσεις καρκίνου και η συμβολή του προσδιορισμού ενζύμων στην διάγνωση του καρκίνου και την παρακολούθηση της πορείας της νόσου κλπ. Στα πλαίσια αυτά γίνεται αναφορά στη βιοχημική βάση των νόσων του παγκρέατος, των μυασθενιών και του εμφράγματος του μυοκαρδίου.

Ηλεκτρολύτες, ρύθμιση συγκέντρωσης και κλινική σημασία των μεταβολών των ηλεκτρολυτών στον ορό, προσδιορισμός ηλεκτρολυτών. Ωσμολικότητα. Οξεοβασική ισορροπία.  Μεταβολισμός σιδήρου, προσδιορισμός και κλινική σημασία συγκεντρώσεων σιδήρου, τρανφερρίνης, TIBC και φερριτίνης.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ (560402)

Εισαγωγή στις εξετάσεις αίματος (Είδη δείγματος, αντιπηκτικά: εφαρμογές και περιορισμοί, τρόποι συντήρησης). Έλεγχος ποιότητας Κλινικοχημικού Εργαστηρίου (Έλεγχος ακρίβειας και επαναληψιμότητας προσδιορισμών, τυπική απόκλιση, ποσοστό σφάλματος, αποδεκτό ποσοστό σφάλματος). Προγραμματισμός, λειτουργία και Έλεγχος  Οργάνων: Αρχή λειτουργίας ημιαυτόματων αναλυτών, έλεγχος και τροποποίηση παραμέτρων. Αρχή λειτουργίας αυτόματου βιοχημικού αναλυτή, έλεγχος καλής λειτουργίας και προγραμματισμός. Αρχή λειτουργίας αναλυτών ξηράς χημείας. Αρχή λειτουργίας ιοντοεπιλεκτικών ηλεκτροδίων.

Ενζυμικές αντιδράσεις και παράγοντες που τις επηρεάζουν. Μέθοδοι προσδιορισμού ενζύμων, ορισμός και υπολογισμός ενζυμικών μονάδων. Αίτια πρόκλησης σφαλμάτων.

Γενικές αρχές μεθόδων προσδιορισμού ισοενζύμων.

Εργαστηριακή εφαρμογή στον προσδιορισμό  αμυλάσης, αλκαλικής φωσφατάσης και προστατικής όξινης φωσφατάσης, γ-γλουταμυλ-τρανσφεράσης, γαλακτικής δεϋδρογονάσης (LDH) και τρανσαμινασών GOT, GPT, κρεατινοφωσφοκινάσης CPK, CPK-MB, G6PD με χρήση φωτομέτρου, ημιαυτόματου αναλυτή, αυτόματου βιοχημικού αναλυτή και αναλυτή ξηράς χημείας Reflotron. Εκμάθηση ρύθμισης και εφαρμογής ημιαυτόματου αναλυτή σε κινητικούς προσδιορισμούς ενζύμων.

Προσδιορισμός ηλεκτρολυτών. Εργαστηριακή εφαρμογή προσδιορισμού Κ με χρήση Reflotron.  Προσδιορισμός Να με χρήση ιοντοεπιλεκτικών ηλεκτροδίων.

Προσδιορισμοί δισθενών μεταλλικών ιόντων – Εργαστηριακή εφαρμογή στον προσδιορισμό ασβεστίου και μαγνησίου με φωτομετρικές μεθόδους δημιουργίας έγχρωμων συμπλόκων.

Προσδιορισμός σιδήρου και ολικής ικανότητας δέσμευσης σιδήρου (TIBC).

Προσδιορισμός  φερριτίνης με μέθοδο ELISA.

Συγγράμματα

-Προτεινόμενη Βιβλιογραφία : -Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

«Kλινική Χημεία ΙΙΙ, ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΙΜΑΤΟΣ», Ιωαννίδη Ιωάννη, Εκδόσεις Γιαχούδη, ISBN 960-7425-42-1 set 960-7425-45-6,  2004, Θεσσαλονίκη. (ΕΥΔΟΞΟΣ: Βιβλίο [13173]):

«Kλινική Χημεία ΙΙΙ, ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΙΜΑΤΟΣ, Εργαστήριο», Ιωαννίδη Ιωάννη, Εκδόσεις Γιαχούδη, ISBN 960-7425-59-6 set 960-7425-62-6, 2002, Θεσσαλονίκη(ΕΥΔΟΞΟΣ: Βιβλίο [13893]

Karen J.TietzePharmD. Chapter 5 – “Review of Laboratory and Diagnostic Tests” in “Clinical Skills for Pharmacists”, 3rd Edition, 2012.

“Diagnostic Enzymology” Walter se Gruyter GmbH, 2014, Berlin/Boston, ISBN 978-3-11-020724-8.

«ΚλινικήΒιοχημεία» Allan Gaw, Michael J. Murphy, Robert A. Cowan, Denis St. J. O’ Reilly, Michael J. Stewart, James Shepherd, επιμέλεια: ΑθανάσιοςΓ. Παπαβασιλείου. ΠαρισιάνουΑ.Ε., 2010, ISBN 978-960-394-707-3

«Clinical Biochemistry and Metabolic Medicine», Martin Andrew Crook Eighth Edition, 2012, CRC Press ISBN 9781444144147

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές/τριες αναμένεται να έχουν αποκτήσει:

1.Γνώση

• Κατανοούν τους μηχανισμούς εμφάνισης, την αιτιολογία, την κλινική εικόνα, τη διάγνωση και τη θεραπεία των αναιμιών
• Γνωρίζουν την οργάνωση και τη λειτουργία των εργαστηρίων Αιμοδοσίας.
• Περιγράφουν τις εργαστηριακές τεχνικές που εφαρμόζονται για τη διάγνωση των αναιμιών Περιγράφουν εργαστηριακές τεχνικές που εφαρμόζονται στην Αιμοδοσία.
• Κατανοούν τον εργαστηριακό έλεγχο του προς μετάγγιση αίματος
• Κατανοούν τη διαδικασία επιλογής αιμοδοτών.
• Γνωρίζουν τη διαδικασία της μετάγγισης αίματος και παραγώγων του

Δεξιότητες

• Αναγνωρίζουν τις παθολογικές μορφές ερυθροκυττάρων στο μικροσκόπιο
• Εφαρμόζουν εργαστηριακές εξετάσεις οι οποίες χρησιμοποιούνται στο αιματολογικό εργαστήριο για τη διάγνωση  των αναιμιών και των αιμοσφαιρινοπαθειών.
• Εκτιμούν και αξιολογούν   τα αποτελέσματα της γενικής εξέτασης αίματος από τον αιματολογικό αναλυτή, για την διάγνωση και ταξινόμηση των αναιμιών.
• Εκτελούν και αξιολογούν τον εργαστηριακό έλεγχο του προς μετάγγιση αίματος
• Μπορούν να εφαρμόσουν τις παραπάνω εργαστηριακές εξετάσεις με ακρίβεια και επαναληψιμότητα.
• Αναγνωρίζουν τη σχετική ορολογία και τις διεθνώς χρησιμοποιούμενες συντμήσεις στις διαγνωστικές εξετάσεις  στο πεδίο της αιματολογίας.

3.Ικανότητες

• Να αναπτύξουν την κριτική σκέψη και ικανότητα αναγνώρισης και επίλυσης προβλημάτων κατά την εκτέλεση  αιματολογικών εξετάσεων για τη διάγνωση αναιμιών και τον εργαστηριακό  έλεγχο του προς μετάγγιση αίματος  δουλεύοντας μόνοι ή σε ομάδες.
• Να είναι σε θέση να ενισχύσουν την αποκτηθείσα γνώση με τις εκάστοτε σύγχρονες   τεχνικές      εργαστηριακής διάγνωσης αναιμιών και εργαστηριακού  ελέγχου του προς μετάγγιση αίματος
• Να αντιλαμβάνονται τους παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν σε ψευδή αποτελέσματα κατά την εφαρμογή των παραπάνω εξετάσεων και να μπορούν να επιλέγουν τρόπους αποφυγής ψευδών αποτελεσμάτων
• Να εφαρμόζουν τις διαδικασίες σωστής διαχείρισης και συντήρησης του ολικού αίματος και των παραγώγων του στην Αιμοδοσία
• Είναι σε θέση να συλλέγουν, να συνθέτουν, να αναλύουν, πληροφορίες, ιδέες, προβλήματα και λύσεις με σκοπό την παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
• Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

Αιτιοπαθογένεια αναιμιών

Διαίρεση αναιμιών.

Σιδηροπενική αναιμία (αίτια, παθογένεια, εργαστηριακά ευρήματα, διάγνωση, κλινική εικόνα, θεραπεία)

Μεγαλοβλαστική αναιμία, (αίτια, παθογένεια, εργαστηριακά ευρήματα, διάγνωση, κλινική εικόνα, θεραπεία).

Αναιμία χρόνιας νόσου, (αίτια, παθογένεια, εργαστηριακά ευρήματα, διάγνωση, κλινική εικόνα, θεραπεία).

Αιμολυτικές αναιμίες, (αίτια, παθογένεια, εργαστηριακά ευρήματα, διάγνωση, κλινική εικόνα, θεραπεία).

Μεσογειακά σύνδρομα (αίτια, παθογένεια, εργαστηριακά ευρήματα, διάγνωση, κλινική εικόνα, θεραπεία).

Επιλογή αιμοδότη.

Παραγωγή και συντήρηση παραγώγων αίματος.

Σύστημα ΑΒΟ.

Σύστημα Rhesus.

Aνεπιθύμητασυμβάματα μεταγγίσεων.

Εργαστηριακός έλεγχος ασκών αίματος

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

Μορφολογία ερυθρών αιμοσφαιρίων. Παθολογικές μορφές ερυθροκυττάρων.

Η συμβολή της γενικής αίματος στην εργαστηριακή διάγνωση των αναιμιών.

Προσδιορισμός δικτυοερυθροκυττάρων.

Εργαστηριακή διάγνωση αιμοσφαιρινοπαθειών.

Προσδιορισμός ομάδας αίματος με το σύστημα ΑΒΟ.

Προσδιορισμός παράγοντα Rhesus.

Ανίχνευση αντιερυθροκυτταρικών αντισωμάτων.

Εκτέλεση άμεσης δοκιμασίας Coombs .

Εκτέλεση έμμεσης δοκιμασίας Coombs.

Εκτέλεση δοκιμασίας συμβατότητας.

Παράγωγα αίματος.

Συγγράμματα

1. Σημειώσεις «Αναιμίες» Ελένη Βαγδατλή – Τσικοπούλου, Βασιλική Κωνσταντινίδου
2. «Αιμοδοσία» Αλεξάνδρα Τζιμογιάννη-Ιωαννίδου, Γεώργιος ΜπόλλαςΕκδόσεις Νέων Τεχνολογιών.
3. Ερυθροκύτταρο και Αναιμίες, Αριστείδης Θ. Ζαραλής Εκδόσεις Ροτόντα
4. ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ: ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ BETHESDAGRIFFINP. RODGERS, NEALS. YOUNGΕκδότης : Παρισιάνου

Με την ολοκλήρωση του Μαθήματος οι φοιτητές /τριες αναμένεται να έχουν

αποκτήσει:

Γνώση

•  Nα γνωρίζουν τις βασικές αρχές της Γενικής Κυτταρολογίας :κύτταρο – κυτταρικός κύκλος – κυτταρική διαφοροποίηση –
• Να γνωρίζουν τα μορφολογικά κριτήρια της κυτταρικήςαποδιαφοροποίησης
•  Να μπορούν να σχεδιάσουν Προγράμματα Πληθυσμιακού Ελέγχου,γνωρίζοντας τις Βασικές αρχές, αλλά και τους περιορισμoύς εφαρμογήςτους , ιδιαίτερα στην Πρόληψη του τραχηλικού Καρκίνου
•  Να γνωρίζουν τις κυτταρικές μεταβολές σε δείγματα από παθολογικούςιστούς και υγρά του σώματος
• Nα γνωρίζουν τεχνικές λήψης κυτταρικών δειγμάτων από ψηλαφητά ή μηόργανα με τη συμβολή, όταν απαιτείται, απεικονιστικών μεθόδων ( υπέρηχοι ,αξονικός και μαγνητικός τομογράφος)
•  Να έχουν γνώσεις Μοριακής Κυτταροπαθολογίας (Βασικά στοιχείαΚυτταρογενετικής – HPV λοίμωξη / Καρκινογένεση).

Δεξιότητες

• Να έχουν κατανοήσει την τεράστια συμβολή της Κυτταρολογίας στηΠρόληψη – τη Διάγνωση και την παρακολούθηση των ασθενών, μετά απότην εφαρμογή θεραπευτικών σχημάτων όπως: χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία ,Ορμονοθεραπεία, Θερμοπηξία /Κρυοπηξία
• Nα διενεργούν Τεχνικές λήψης και Επεξεργασίας Κυτταρικών Δειγμάτωναπό Όργανα και Υγρά του Σώματος.

Ικανότητες

•  Να αποκτήσουν εμπειρία στα Αντικείμενα της Διαγνωστικής Κυτταρολογίας και την χρήση νέων τεχνολογιών
• Να αναπτύξουν συνεργασίες σε ομάδες με σκοπό την παραγωγήερευνητικού έργου και εξειδικευμένων ερευνητικών μεθόδων, προς όφελοςτης Ιατρικής Επιστήμης .

Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών

• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
• Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

ΘΕΩΡΙΑ

Γενική  Κυτταρολογία

Σκοπός – Βασικές  Αρχές

Κύτταρο (Δομή /Υποδοχείς/ Συνδέσεις) –Κυτταρικός κύκλος -Kυτταρική διαφοροποίηση

Κυτταρική αποδιαφοροποίηση – Μορφολογικά  κριτήρια κακοήθειας – Δυσκαρύωση / Δυσκεράτωση

Μοριακή Κυτταροπαθολογία (Βασικά στοιχεία Κυτταρογενετικής -Γονίδια Καρκινογένεσης / HPV λοίμωξη και καρκινογένεση)

Προγράμματα Πληθυσμιακού Ελέγχου (Βασικές Αρχές – Σχεδιασμός – Περιορισμοί) – Εφαρμογή στη Πρόληψη του Τραχηλικού  Καρκίνου

Διαγνωστική  Κυτταρολογία

Γεννητικού Συστήματος Θήλεος -Σύστημα Bethesda

Mαστού

Αναπνευστικής/ Πεπτικής οδού– Χοληφόρων

Ουροποιητικού Συστήματος / Οπισθοπεριτοναϊκού χώρου

Αδένων (Σιαλογόνων – Επινεφριδίων- Θυρεοειδούς- Ήπατος – Παγκρέατος )

Οφθαλμού – Δέρματος – Λεμφαδένων – Οργάνων Κεφαλής /Τραχήλου

Υγρών ( ΕΝΥ/Αρθρικού/ Πλευριτικού/ Περικαρδιακού/ Ασκιτικού)

Κυτταρολογική   αξιολόγηση

Προγνωστικών δεικτών ( ορμονικών υποδοχέων –

μετά από εφαρμογή θεραπευτικών σχημάτων(ακτινο/χημειο/ανοσο/ορμονο θεραπεία  – θερμο/κρυοπηξία –Laser –Loop)

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

Μέθοδοι Λήψη κυτταρικού δείγματος που  στηρίζονται  στην: Αποφολίδωση -Απόξεση -Έκπλυση  εκφορητικών πόρων /κοιλοτήτων – Xρήση Λεπτής Βελόνης για Αναρρόφηση  βιοψικού  υλικού  (FNAΒ) (με/ χωρίς απεικονιστική καθοδήγηση – με/χωρίς ενδοσκόπηση)- Παρακέντηση συλλογών ( προεσχηματισμένων ή μη κοιλοτήτων) – Χρήση Ψήκτρας

Κατηγορίες  κυτταρολογικών δειγμάτων ( FNA- έκπλυμα – cellblock –  υγρά)

Παρασκευαστικές τεχνικές  (Συμβατική – Υγρής Φάσης – Φυγοκέντρηση)

Μονιμοποίηση ( Αρχές – Μέθοδοι)

Xρώσεις : Κυτταροχημικές / Ανοσοκυτταροχημικές

Μοριακές τεχνικές με εφαρμογή στη Κυτταροπαθολογία

Συστήματα παρατήρησης  κυτταρικών δειγμάτων ( ΟΜ/ΗΜ)

Αυτοματοποιημένα Συστήματα  παρατήρησης

Κυτταρομετρία  Ροής – Μορφομετρία

Διαγνωστική αξιολόγηση Κυτταρολογικών μεθόδων

Διασφάλιση διαγνωστικής  ποιότητας στην Κυτταρολογία

Συγγράμματα

Ελληνική

UnderwoodJ.C.E. Γενική και Συστηματική Παθολογική Ανατομική (5η Ελληνική Έκδοση). Εκδόσεις Παρισιάνου, 2011

Kantarjian, H., Wolff  R.., KollerC.Ιατρική  Ογκολογία (1η Έκδοση). Εκδόσεις Παρισιάνου, 2015

KumarV., AbbasA.K., AsterJ.C. Robbins Βασική Παθολογική Ανατομική (9η Ελληνική Έκδοση) . Εκδόσεις Παρισιάνου, 2016.

RiederU.-N., WernerM. Eγχειρίδιο  Παθολογικής  Ανατομικής (1η  Ελληνική Έκδοση). Εκδόσεις Πασχαλίδης,2007.

RubinE. Βασική Παθολογική Ανατομική. Τόμος Ι –ΙΙ. (1η Ελληνική Έκδοση). Εκδόσεις Πασχαλίδης,2010.

BokerW., DenkH., HeitzU. Παθολογική Ανατομική .Τόμος Ι-ΙΙ. (1η Ελληνική Έκδοση). Εκδόσεις Πασχαλίδης, 2007.

Ξενόγλωσση

Cibas E. S.,Ducatman B.S. Cytology. Diagnostic Principles and Clinical Corellates. (4th Edition). Churchill Livingstone Elsevier,2014.

NayarR.,Wilbur D.C. The  Bethesda System for Reporting Cervical Cytology. Definition,Criteria and Explanatory Notes (3rd Edition).Srpinger, 2015.

Ali S. Z., Cibas E. The  Bethesda System for Reporting Thyroid Cytology. (3rd Edition) Srpinger, 2010.

Rosenthal D.E., WojciKE.M.,Kurtycz D.F. The Paris System for Reporting Urinary Cytology. (1st Edition) Srpinger, 2016.

SuvarnaS.K., LaytonC., BancroftJ. D.. Bancroft’s Theory and Practice of Histological Techniques. (7th Edition). ChurchillLivingstone Elsevier,2013.

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές/τριες αναμένεται να έχουν αποκτήσει:

Γνώση

• Να αναγνωρίζουν τα βασικά και κρίσιμα βιολογικά χαρακτηριστικά και τις μοριακές και βιοχημικές ιδιότητες των παθογόνων ιών που συμβάλλουν στην παθοφυσιολογία της λοίμωξης και στην εκδήλωση της νόσου που προκαλούν.
• Να περιγράφουν τις αλληλεπιδράσεις  ιών – ανθρώπου και των επιπτώσεων τους  στην πρόκληση και εκδήλωση νόσου.
• Να αναγνωρίζουν τους σημαντικότερους παθογόνους  ιούς που προκαλούν λοιμώξεις, πώς μεταδίδονται, τον τρόπο πολλαπλασιασμού τους και  πώς αντιμετωπίζονται.
• Να αναγνωρίζουν τη σχετική ορολογία και τις διεθνώς χρησιμοποιούμενες συντμήσεις στις διαγνωστικές εντολές για την διάγνωση νοσημάτων από ιούς.
• Να περιγράφουν την πρόληψη των ιικών λοιμώξεων μέσω της ανοσοποίησης.
• Να περιγράφουν τα κλινικά και επιδημιολογικά χαρακτηριστικά των ιών και τις νόσους που προκαλούν στον άνθρωπο.
• Να περιγράφουν την εργαστηριακή διάγνωση των ιώσεων με την εφαρμογή ποικίλων μεθόδων (καλλιέργειας, ορολογικών, μοριακών μεθόδων κ.ά αναφορικά με την απομόνωση, ανίχνευση και ταυτοποίηση των ιών).

Δεξιότητες

• Να έχουν κατανοήσει τις αρχές  εργαστηριακής διάγνωσης  των λοιμώξεων από ιούς και να έχουν εξοικειωθεί με μεθοδολογίες απομόνωσης, καλλιέργειας, ανίχνευσης ταυτοποίησης /τυποποίησης  καθώς και με την ερμηνεία και αξιολόγηση των   εργαστηριακών  ευρημάτων.
• Να εφαρμόζουν τις διαγνωστικές μεθόδους οι οποίες χρησιμοποιούνται στη διάγνωση των ιώσεων με έμφαση στις νέες τεχνολογίες.
• Να είναι σε θέση να ενημερώνουν για την σωστή διαδικασία λήψης συντήρησης και μεταφοράς των βιολογικών δειγμάτων.
• Να εφαρμόζουν αρχές προστασίας προσωπικού και περιβάλλοντος από τους ιούς.

Ικανότητες

• Να είναι σε θέση να παρουσιάσουν με την χρήση νέων τεχνολογιών εργασίες-πειράματα σε ομάδες πρωτοετών φοιτητών ή σε ομάδες μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
• Να αναπτύξουν την κριτική σκέψη και ικανότητα αναγνώρισης και επίλυσης προβλημάτων, δουλεύοντας μόνοι ή σε ομάδες.
• Να είναι σε θέση να συλλέγουν, να συνθέτουν, να αναλύουν, πληροφορίες, ιδέες, προβλήματα και λύσεις με σκοπό την παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών.

• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
• Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών

ΘΕΩΡΙΑ

Ταξινόμηση, δοµή, βιοχημικές ιδιότητες των ιών [Οικογένειες, γένη, στελέχη, κύρια χαρακτηριστικά όλων των οικογενειών]. Αρχές της δομής και αναπαραγωγή των ιών. Ο κύκλος αναπαραγωγής των ιών στα κύτταρα (προσκόλληση προσρόφηση, αναπαραγωγή, απελευθέρωση των νέων ιικών σωματιδίων από τα κύτταρα ξενιστές. Αρχές της γενετικής των ιών. Γενετική των ογκογόνων ιών. Ανοσιακή απάντηση του ξενιστή στους ιούς. Ρόλος των ιών στην πρόκληση νόσου. Αντιϊκά φάρμακα. Νοσήματα εξ ιών, επιδημιολογία και παθογένεια διαφόρων ιικών λοιμώξεων (Ορθομυξοϊοί-Παραμυξοϊοί, Ραβδοϊοί-Κοροναϊοί, Φιλοϊοί-Παρβοϊοί, Αδενοϊοί-Ερπητοϊοί, Ιοί των Θηλωμάτων, πολυομαιϊοί, ευλογοϊοί, Ρετροϊοί-Ηπατοϊοί (Δομή, λειτουργία, παθογόνος δράση, εργαστηριακή διάγνωση). Ιογενείς γαστρεντερίτιδες. Ιογενείς ηπατίτιδες. Επιδημιολογία της γρίπης. Ιοί που προκαλούν συγγενείς λοιμώξεις. Ιοί που προσβάλλουν το ΚΝΣ.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

Εισαγωγή στην διαγνωστική Ιολογία. Εξοπλισμός Εργαστηρίου Ιολογίας, Αρχές Εργαστηριακής Ασφάλειας, Μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την εργαστηριακή διάγνωση των ιώσεων (Καλλιέργεια, ηλεκτρονικό μικροσκόπιο, Συγκολητινοαντίδραση, Ιζηματινοαντίδραση, Δοκιμασία Coombs, Σύνδεση συμπληρώματος, Έμμεση αιμοσυγκόλληση, μέθοδος ανοσοαποτύπωσης πρωτεϊνών (WesternBlotAssay), Έμμεσος Ανοσοφθορισμός, ELISA, PCR). Διάγνωση της Λοιμώδους Μονοπυρήνωσης, ανίχνευση ετερόφιλων αντισωμάτων, IgMAb έναντι του ιού Epstein- BarrVirus (Monotest). Ανίχνευση ειδικών αντισωμάτων IgM – IgG έναντι του ιού EBV. Ανίχνευση ιικών αντιγόνων σε δείγμα κοπράνων, ΕΝΥ κ.ά.

Συγγράμματα

-Προτεινόμενη Βιβλιογραφία : -Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

Α. Ελληνική

1. Εισαγωγή στη σύγχρονη Ιολογία, Τύπος: Σύγγραμμα, Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 94644560, ISBN: 9789601224817, Συγγραφείς: Dimmock J. Nigel, Easton J. Andrew, Leppard N. Keith, Επιμ. Μήτκα Στέλλα, Μπελούκας Απόστολος, Διαθέτης (Εκδότης): UNIVERSITYSTUDIOPRESS – ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΙΑ ΓΡΑΦΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΩΝ, Έκδοση: 1η ελληνική έκδ./2020
2. Ιολογία-Εξερευνώντας τους Ιούς, Τύπος: Σύγγραμμα, Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 86053314, ISBN: 9789925575176, Συγγραφείς: ShorsTeri, Διαθέτης (Εκδότης): BROKENHILLPUBLISHERSLTD, Έκδοση: 1/2020
3. ΙΟΛΟΓΙΑ: ΕΓΧΡΩΜΟ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ, Τύπος: Σύγγραμμα, Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 68401258, ISBN: 9789605832001, Συγγραφείς: STEPHENN.J. KORSMAN, GERTU. VANZYL, LOUISENUTT, MONIQUEI. ANDERSSON, WOLFGANGPREISER, Διαθέτης (Εκδότης): ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ, Έκδοση: 1η/2017
4. Καλκάνη Μπασιάκου Ελένη. Ιολογία. Εκδόσεις ΈΛΛΗΝ. Αθήνα 2008.
5. Haaheim L. R, Pattison J.R, Whitley R.J. Πρακτικός οδηγός Ιατρικής Ιολογίας (Ελληνική έκδοση). Επιστημονικές Εκδόσεις ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ Α.Ε. Αθήνα 2004

Β. Ξενόγλωσση

1. MurrayP, RosenthalK, PfeallerM. 7 editionElsevier 2012.
2. Mark Gladwin, William Trattler, C.Scott Mahan. Clinical Microbiology Made Ridiculously Simple. 6 edition. Medmaster 2014.
3. Warren Levinson. Review of Medical Microbiology and Immunology. 13 edition. LangeMedicalBooks. 2014
4. Dimmock NJ, Easton A.J, Lappard K.N. Introduction to modern virology. 6 edition, Blackwell 2007